Verwilderde katten
door Hans Revier
[PIC4065]Regelmatig vindt op de Waddeneilanden een vaak emotioneel debat plaats over het bestrijden van populaties verwilderde katten. Onderzoek op Schiermonnikoog wees uit dat op dit eiland zo’n vijftig verwilderde katten leven, die vooral veldmuizen eten. Ook hazen, konijnen en kleine vogelsoorten staan op het menu. Gezien deze effecten op de natuur is de vraag in hoeverre de verwilderde katten bestreden moeten worden.
Verwilderde katten kunnen een behoorlijke aanslag plegen op natuurlijke populaties van dieren. Wereldwijd zijn door toedoen van katten op eilanden tenminste 33 endemische soorten gewervelde dieren uitgestorven. Op de Nederlandse Waddeneilanden laait op gezette tijden het debat op over het al dan niet bejagen van deze dieren. De centrale vraag daarbij is altijd welke schade deze roofdieren aanrichten. In 2011 is op Schiermonnikoog de populatiegrootte, het dieet, het effect op prooidieren en de interactie met huiskatten uit het dorp onderzocht.
[PIC4063]Kattenkeutels
Om een schatting van het aantal verwilderde katten te maken zijn in de zomer van 2011 zes hittegevoelige cameravallen op verschillende locaties in de duinen en op de kwelder geplaatst. In totaal werden op 33 locaties 39 verschillende katten gezien. Men schat op basis van deze gegevens dat zo’n 50 verwilderde katten op het eiland leven. Om een inzicht in het dieet van de dieren te krijgen zijn systematisch rond de cameralocaties uitwerpselen verzameld. Kattenkeutels kunnen makkelijk herkend worden aan het gedraaide puntje en de specifieke geur. Na het drogen van de keutels zijn deze uitgeplozen en de prooiresten geanalyseerd. In de 180 geanalyseerde keutels troffen de onderzoekers 410 prooidieren aan. De meest voorkomende soort was de veldmuis (58,6% van alle prooien) gevolgd door haas en konijn (samen 14,8%), vogels (13,7%) en ratten (5%).
[PIC4066]Concurrentie
Met behulp van deze gegevens is een schatting gemaakt van de totale consumptie door de verwilderde katten. Gedurende een jaar verorberen ze samen 24.000 veldmuizen en bijna 6.000 vogels. De onderzoekers verwachten niet dat de predatie door de katten van grote invloed is op de veldmuizenpopulatie. Wel zou enige concurrentie kunnen bestaan met andere muizeneters als de velduil, kerkuil en de bruine en blauwe kiekendief. Uit de studie blijkt ook dat het aantal kleine vogels dat ten prooi valt een kwart van de broedpopulatie betreft. Aan de hand van de botresten in de kattenkeutels konden de onderzoekers afzonderlijke soorten niet herkennen. Mogelijk gaat het hier om grondbroeders als leeuwerik en graspieper.
[PIC4064]Huiskatten
Uit gegevens van de cameravallen, de analyse van de keutels en een enquête onder de kattenbezitters uit het dorp op Schiermonnikoog concluderen de onderzoekers dat de populatie verwilderde katten onafhankelijk is van de huiskatten op het eiland. Ze houdt zich zelf in stand en er vindt nauwelijks genetische uitwisseling plaats met katten uit het dorp. Vergeleken met eerder onderzoek is de populatie verwilderde katten op Schiermonnikoog redelijk stabiel. De kattendichtheid op het eiland is niet extreem hoog, zodat er geen gegronde redenen zijn om de populatie door middel van afschot of wegvangen in te dammen.
Bronnen
Op de Hoek, T., Schrama, M. & Smit, C. (2012). Verwilderde katten op Schiermonnikoog.
De Levende Natuur 114 (1)
Nogales, M., Vidal, E., Medina, F. M., Bonnaud, E., Tershy, B. R., Campbell, K. J., & Zavaleta, E. S. (2013). Feral cats and biodiversity conservation: the urgent prioritization of island management. BioScience, 63(10), 804-810. https://www.ipna.csic.es/dept/agro/eei/images/M_images/Publicaciones_pdf/2013/bs-2013_63-804.pdf
Bonnaud, E., Medina, F. M., Vidal, E., Nogales, M., Tershy, B., Zavaleta, E., … & Horwath, S. V. (2011). The diet of feral cats on islands: a review and a call for more studies. Biological Invasions, 13(3), 581-603.
https://www.ipna.csic.es/dept/agro/eei/images/M_images/Publicaciones_pdf/2011/bi-2011_13-581.pdf
