Zoete en zoute spiering

Door Hans Revier

[PIC3681]Na de afsluiting van de Zuiderzee door de Afsluitdijk ontstond in het IJsselmeer een grote standpopulatie binnenspiering. Uit onderzoek naar de gehoorsteentjes van deze visjes blijkt dat een bijdrage van de spieringpopulatie uit de Waddenzee aan de zoete IJsselmeerspiering niet waarschijnlijk is. De Afsluitdijk vormt een te grote barrière.

Komkommervisje

Spiering behoort tot de anadrome vissoorten: soorten die voornamelijk in zee leven en zich in riviermondingen en binnenwater voortplanten. Voor de afsluiting van de Zuiderzee drong de spiering vanuit de Waddenzee diep het binnenland in. Het sterk naar komkommer ruikende visje bereikte zelfs de Amsterdamse grachten. Na de aanleg van de Afsluitdijk ontwikkelde zich een grote standpopulatie binnenspiering in het IJsselmeer.

[PIC3680]Deze spieringen zijn al na een jaar geslachtsrijp en worden ongeveer 14 centimeter lang. De spiering die in de Waddenzee voorkomt en paait in nog bereikbaar zoet water, bereikt een lengte van maximaal 30 centimeter. De Waddenzeespiering leeft ook langer: ongeveer 8 jaar. De spiering van het IJsselmeer wordt niet ouder dan 3 jaar. Voor de visetende watervogels als zwarte stern, fuut, dwergmeeuw, nonnetje en grote zaagbek is deze spiering de belangrijkste voedselbron. De laatste jaren gaat de spieringpopulatie in het IJsselmeer sterk in aantal achteruit, met negatieve gevolgen voor deze vogelsoorten.

Strontium

Voor een aanwas van de IJsselmeerspiering zou een aanvulling vanuit de Waddenzee belangrijk zijn. Daarom bestudeerden onderzoekers of er nog enige uitwisseling plaats vindt tussen de Waddenzee- en de IJsselmeerspiering. Immers via de spuisluizen in de Afsluitdijk zou nog enige vorm van migratie mogelijk moeten zijn. Om dit vast te stellen is de chemische samenstelling van de gehoorsteentjes, otolieten,  van de IJsselmeerspiering geanalyseerd en vergeleken met die van de spiering uit de Waddenzee. De gehoorsteentjes van vissen bestaan voornamelijk uit calciumcarbonaat waarvan elk jaar een laagje wordt afgezet. Hieruit kun je niet alleen de leeftijd van vissen afleiden, maar ook -door analyse van de in de gehoorsteentjes voorkomende elementen- iets zeggen over de omstandigheden waarin de vissen leven. Zo komen er in vis die in zout water leeft duidelijke hogere concentraties van het strontium isotoop 88Sr voor dan in zoetwatervis.

Vismigratierivier

[PIC3683]Van 110 spieringen gevangen in het IJsselmeer en het Markermeer is het strontiumprofiel van de gehoorsteentjes vastgesteld en vergeleken met die van een tiental exemplaren uit de Waddenzee. Geen enkele daarvan had een duidelijk ‘zout’ profiel. De onderzoekers concluderen dan ook dat er geen aanwijzingen zijn dat de populatie spiering uit de Waddenzee een substantiële bijdrage levert aan de populatie IJsselmeerspiering. De tijd dat de spuisluizen van de Afsluitdijk open staan is te kort voor een goede uitwisseling. Wel is vastgesteld dat tijdens de paaiperiode grote hoeveelheden spiering uit de Waddenzee zich voor de sluizen verzamelen. Door het spuiregime aan te passen of meer mogelijkheden voor trekkende vissen te creëren om de barrière van de Afsluitdijk te nemen, bijvoorbeeld het project vismigratierivier, zou de spieringpopulatie in het IJsselmeer kunnen herstellen.

Bronnen:

Tulp I, Keller M, Navez J, Winter HV, de Graaf M, et al. (2013) Connectivity between Migrating and Landlocked Populations of a Diadromous Fish Species Investigated Using Otolith Microchemistry. PLoS ONE 8(7): e69796. doi:10.1371/journal.pone.0069796 http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0069796

Programma Rijke Waddenzee 2012. Haalbaarheidsstudie vismigratierivier. http://www.rijkewaddenzee.nl/nieuws/nieuws/haalbaarheidsstudie-vismigratierivier-afsluitdijk-overhandigd