13 juli 2017 Mosselen en oesters: landschapsarchitecten van de Waddenzee Hans Revier Droogvallende mosselbanken en oesterriffen zijn van groot belang voor allerlei planten en dieren die in de Waddenzee leven. Onderzoek met behulp van remote sensing-technieken stelde vast dat onder invloed van deze schelpdieren ook het waddenlandschap in de omgeving van de banken en riffen verandert. Biobouwers Mosselen en Japanse oesters vormen banken en riffen. Planten en dieren die een dergelijke sterke invloed op hun omgeving hebben worden ook wel biobouwers genoemd. Op en tussen de mosselen en oesters groeien veel planten en dieren, zoals zeewieren, slakjes, visjes en garnalen, die vervolgens weer door grotere vissen of wadvogels worden gegeten. Daarnaast filteren de schelpdieren het water waarbij ze gegeten en ongegeten deeltjes als pseudo-faeces uitscheiden. Deze ‘mossel- en oesterpoep’ komt in de omgeving van de banken en riffen op de wadplaten terecht. Dit heeft een positief effect op de groei van kiezelwieren, zie ook Wadweten van 4 mei 2017. De mosselen en oesters creëren dus geschikte leefomstandigheden voor zichzelf en voor andere soorten, en zijn zo van groot belang voor de voedselketen in de Waddenzee. Remote sensing Wetenschapers hebben met behulp van laser- en radarterchnieken de ruimtelijke structuur van de mosselbanken en oesterriffen nader onderzocht. Een mosselbank en een oesterrif op het Wad ten zuiden van Schiermonnikoog en een oesterrif in Zeeland en hun directe omgeving zijn met deze technieken nauwkeurig in kaart gebracht. Uit de resultaten bleek dat in de mosselbanken en oesterriffen behoorlijke hoogteverschillen voorkomen. Bulten worden afgewisseld met lage delen, waarin tijdens eb water blijft staan. Deze is het gevolg van het zelf organiserend vermogen mosselbanken en oesterriffen. De met stevige byssus-draden aan elkaar verbonden mosselen en de op elkaar groeiende oesters vormen structuren die beter bestand zijn tegen stormen en getijdewisselingen. Getijdepoeltjes De getijdepoeltjes zijn bijvoorbeeld van belang voor in de Waddenzee opgroeiende vis, krabbetjes of slakken om de laagwaterperiode te overbruggen en te schuilen voor predatoren. Uit het onderzoek bleek ook dat in de directe omgeving, tot 115 meter vanaf de grens van de banken en riffen, dergelijke poeltjes waren gevormd. Dit kan worden verklaard uit de invloed van de schelpdieren op de stromingspatronen en het afzetten van pseudo-faeces in de omgeving van de banken en riffen De invloed van deze biobouwers op het landschap van de Waddenzee is dan ook vijf keer zo groot (11% van het wadplatenareaal) dan het daadwerkelijke oppervlak (2%) dat ze bedekken. Kijk-tip! Bronnen Nieuwhof, S., van Belzen, J., Oteman, B., van de Koppel, J., Herman, P. M., & van der Wal, D. (2017). Shellfish Reefs Increase Water Storage Capacity on Intertidal Flats Over Extensive Spatial Scales. Ecosystems, 1-13. https://link.springer.com/article/10.1007/s10021-017-0153-9
