Slim opruimen

Afbraak en hergebruik

Bacteriën, planten en algen kunnen iets wat dieren niet kunnen: met behulp van zonlicht kunnen ze hun eigen voedsel maken uit stoffen in de bodem, de lucht en het water. Zij staan daarom aan de basis van de voedselketen. Dieren halen hun voedsel uit planten of andere dieren. Planten en dieren laten afval achter zolang ze leven en worden zelf afval wanneer ze doodgaan. Als de natuur dit afval niet zou verwerken en ‘hergebruiken’, zou ze erin stikken en zouden de voedingsstoffen op raken. Maar de afvalverwerkers in de natuur ruimen het snel op en breken het weer af tot voedingsstoffen voor bacteriën, planten en algen – die de dieren weer eten. Zo is de cirkel rond.

Een voorbeeld voor de mens

Het afval wordt in stukjes gegeten, verteerd en uitgepoept door afvaleters. Daarbij komen voedingsstoffen vrij die in de bodem terechtkomen. Op het land zijn het bijvoorbeeld mieren, vliegen, regenwormen, pissebedden, slakken en kevers die ervoor zorgen dat afval niet lang blijft liggen. In zee zijn het bodemdieren zoals krabben, zeesterren, zeekomkommers en borstelwormen. Bacteriën en schimmels gaan de resten nog grondiger te lijf, ze breken ze weer helemaal af tot stoffen die zo opnieuw via de basis in de voedselketen terechtkomen. Helaas is het plastic afval van de mens te taaie kost voor deze afvalverwerkers, wij moeten het probleem zelf oplossen.

Hieronder een paar filmpjes die laten zien hoe de natuur werkt:

Opdracht: Doe de afvalrace!

In de natuur ligt heel veel afval van de mens. Het duurt heel lang voor afval is afgebroken of het gebeurt helemaal niet. Misschien zie je het niet meer op het eerste gezicht, maar vaak is het uiteengevallen in brokjes of piepkleine stukjes (microplastics). Dieren zien die voor voedsel aan en zo hopen ze zich op in hun maag, waardoor ze verzwakken of doodgaan.
Ook groter afval maakt slachtoffers, dieren die in weggegooide visnetten verstrikt raken, bijvoorbeeld. Gelukkig zijn er steeds meer mensen die in de natuur gaan opruimen. Ze doen mee met een schoonmaakactie of gaan alleen op pad. Met dit spel kom je wat meer over de afbraaktijd van afval te weten en tegelijkertijd is het een spannende race.

Download de afvalrace

Download de spelregels

Opdracht: Ga op poeponderzoek

Er zijn dieren en paddenstoelen die wel houden van een hapje poep.

Sommige vlinders tref je niet alleen op bloemen aan, maar ook op poep of een dood dier.
Hun naam zegt het al: strontvliegen, op een koeienvlaai.
Het mestkaalkopje staat te glimmen op een vlaai.
Mestkevers draaien er balletjes van.

Heb je de smaak te pakken gekregen met deze foto’s? Ga zelf op onderzoek en bekijk eens een koeienvlaai van dichtbij. Neem je camera mee! Je kunt gratis deze gave plaat downloaden van Ark Natuurontwikkeling met alles wat je op een vlaai kunt aantreffen.