De zee stijgt (en de spanning ook)

Vandaag maakte het KNMI de nieuwste en meest actuele scenario’s bekend over klimaatverandering en zeespiegelstijging in Nederland en langs de Nederlandse kust. Het KNMI verwacht voor de Nederlandse kust rond 2050 een verdere zeespiegelstijging van 16-34 cm in een laag, en tot 19-38 cm in het hoog uitstootscenario. Dit nieuwste wetenschappelijke inzicht kan gevolgen hebben voor bestaande mijnbouw onder de Waddenzee (zout en aardgas) en zeker ook voor de aanvraag van de NAM voor nieuwe aardgaswinning onder de Waddenzee.

Werelderfgoed Waddenzee

Juist in het ondiepe UNESCO Werelderfgoed Waddenzee kunnen millimeters bodemdaling en meer millimeters zeespiegelstijging grote gevolgen hebben voor het blijven droogvallen van de zeebodem bij laag water. De droogvallende zeebodem is niet voor niets een cruciaal onderdeel van de wettelijk beschermde natuur van de Waddenzee. Die drooggevallen zeebodem is een héél belangrijke bron van voedsel voor miljoenen trek- en broedvogels die jaarlijks vanuit de hele wereld naar de Waddenzee komen. Nog maar een paar weken geleden besloot UNESCO dat door de mogelijke aantasting van de beschermde natuur de Nederlandse regering geen vergunning zou moeten verlenen aan nog meer mijnbouw. Net als voor andere natuurlijke werelderfgoederen (zoals het Great Barrier Reef) is klimaatverandering voor Werelderfgoed Waddenzee een grote bedreiging. De Waddenzee is een dynamisch natuurgebied; geen dag is hetzelfde en alles verandert van nature. Maar de veranderingen door klimaatverandering gaan sneller dan die dynamische natuur kan bijbenen. De zeespiegel stijgt waardoor minder zeebodem beschikbaar is als voedselbron bij laag water. Het zeewater wordt warmer waardoor soorten die van koud water afhankelijk zijn wegtrekken en soorten die warmer water nodig hebben zich vestigen. Het weer wordt extremer. Hetere en drogere zomers kunnen funest zijn voor schepdieren zoals kokkels in de bodem van de Waddenzee. Daarnaast komen er mogelijk meer en zwaardere stormen in het voorjaar waardoor nesten van broedvogels aan de randen van het wad vaker kunnen wegspoelen.

Mijnbouw, zeebodem en zeespiegel

Als de bodem daalt en de zeespiegel stijgt kan er minder zeebodem droogvallen in de toekomst. De locatie en het tempo waarin dat zal gebeuren hangt af van bodemdaling door mijnbouw en de stijging van de zeespiegel door klimaatverandering. Kort door de bocht: als de zee sneller stijgt blijft meer water boven de zeebodem aanwezig. En waar de zeebodem harder daalt door mijnbouw valt in de toekomst nog minder zeebodem droog. Er is op dit moment veel zout- en gaswinning onder de Waddenzee. Al deze delfstofwinningen bij elkaar zullen zorgen voor aanzienlijke bodemdaling is de verwachting. Toch werd vanaf 2006 delfstofwinning vergund met het idee dat er een soort onzichtbare ‘hand aan de kraan’ bestaat die schade aan de natuur kan voorkomen door mijnbouw. Het idee achter deze ‘hand aan de kraan’ is dat door bij te houden hoeveel de bodem daalt en de zeespiegel stijgt de Staatssecretaris van Mijnbouw een ‘gebruiksruimte’ formeel vastlegt voor mijnbouw onder de Waddenzee. Gaat alles te hard dan moet de mijnbouwbedrijven stoppen. Uit de nieuwste KNMI scenario’s blijkt dat de zeespiegelmeer en sneller stijgt. Daarmee verandert dan ook de wettelijk vastgestelde ‘gebruiksruimte’ voor mijnbouw onder de Waddenzee. Dan moet de Staatssecretaris op basis van bestaand beleid en verleende vergunningen die zogenaamde ‘gebruiksruimte’ voor mijnbouw onder de Waddenzee verminderen of afschaffen

De zee stelt de grens

De nieuwste scenario’s van het KNMI zijn de meeste actuele gegevens over zeespiegelstijging die het Kabinet heeft. Het KNMI verwacht voor de Nederlandse kust rond 2050 een verdere zeespiegelstijging van 16-34 cm in een laag, en tot 19-38 cm in het hoog uitstootscenario. Door een snel stijgende zeespiegel wordt op grond van bestaande wet- en regelgeving een nieuwe grens getrokken voor het toestaan van nog meer mijnbouw onder de Waddenzee. Dat kan alleen maar minder zijn. De NAM verzocht vorige week de Raad van State om het Kabinet te dwingen tot een snelle beslissing over nog meer gaswinning onder de Waddenzee. Met de stijgende zeespiegel stijgt ook de spanning.  

Meer weten?

• Lees hier de KNMI ’23 Klimaatscenario’s voor Nederland.  
• Eerder erkende het ministerie van EZK al gewerkt te hebben met verouderde zeespiegelscenario's. Je leest hier hoe dat zit.
• Lees wetenschappelijke inzichten over zeespiegelstijging, sedimentatie, en bodemdaling - en een concreet verdrinkingsrisico in de 21e eeuw in het rapport dat wij eerder publiceerden: De toekomst van de Waddenzee. Een stijgende zeespiegel over een dalende bodem.