8 september 2020

Zoutwinning Waddenzee moet opnieuw beoordeeld worden

De Waddenvereniging, Natuurmonumenten en Vogelbescherming Nederland maken zich ernstig zorgen over de ingrijpende wijzigingen in de manier waarop de Duitse multinational ESCO zout wil winnen onder Werelderfgoed Waddenzee. De effecten op de beschermde natuur van de Waddenzee zijn al groot en kunnen door de wijzigingen anders uitpakken. De natuurorganisaties vinden dat de zoutwinning opnieuw beoordeeld moet worden. De meest recente inzichten over de stijging van de zeespiegel moeten daarbij meegenomen worden.

Meer zoutwinning op andere locatie

De zoutwinning die binnenkort vanuit Harlingen mag starten, is na twee mislukte boringen nu een stuk opgeschoven naar het noordoosten. In de media heeft Frisia BV – de Nederlandse vertegenwoordiger van het internationaal opererende ESCO – bovendien aangegeven dat men twee keer zoveel zout wil winnen uit één caverne dan in het winningsplan is aangegeven. Hiermee wil het bedrijf de hoge kosten van de mislukte boringen terugverdienen. De drie natuurorganisaties schrijven in een brief aan minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat dat de substantieel andere wijze van winnen niet strookt met alle stukken die ten grondslag liggen aan de huidige vergunningen en daarmee de instemming om met zoutwinning te beginnen.

Bodemdaling onder leefgebied vogels

Van begin af aan is door natuurorganisaties gewezen op de ingrijpende gevolgen van zoutwinning op de unieke natuurwaarden van Werelderfgoed Waddenzee. Zoutwinning onder de Waddenzee leidt tot een soort soepkom in de bodem tot meer dan een meter diep. Dit gebeurt precies onder een heel belangrijke wadplaat voor trekvogels en overwinterende vogels als scholekster en kanoetstrandloper. Voor deze soorten is de Waddenzee een onmisbare schakel in hun levenscyclus; populaties ervan lopen serieus de kans in te storten indien deze schakel wegvalt. Al bij een kleine daling is het voedsel dat wadvogels nodig hebben om verder te trekken voor hun snavels onbereikbaar. Vogels krijgen het toch al moeilijk als de zeespiegel steeds sneller blijft stijgen. Daarnaast bestaat het risico dat de holtes die gemaakt worden om het zout te winnen kunnen instorten en is de monitoring en schadeafhandeling nog steeds niet op orde. Hierdoor bestaat het risico dat er niet op tijd wordt ingegrepen op het moment dat er schade ontstaat aan de natuur. Dit alles terwijl zoutwinning onder de Waddenzee volstrekt onnodig is. De zoutlaag waaruit gewonnen wordt, zit onder half Europa. Er zijn voldoende alternatieven voorhanden.

Van startuitstel naar afstel

ESCO heeft toestemming om de komende dertig jaar 32 miljoen ton zout boven de grond te halen. Zeker is dat dit lokaal tot een bodemdaling van meer dan 10 miljoen kubieke meters wadbodem zal leiden. Dit komt bovenop de effecten door mijnbouw- en energieprojecten die al plaatsvinden in en onder de Waddenzee. Volgens planning had de winning al moeten starten, maar tegenvallende boringen én het feit dat het bedrijf verschillende zaken nog steeds niet op orde heeft maken het startmoment onduidelijk. Op 10 september debatteert de Tweede Kamer met Minister Wiebes over mijnbouw. De natuurorganisaties blijven van mening dat zoutwinning niet thuishoort in een UNESCO Werelderfgoed dat al bedreigd wordt door zeespiegelstijging ten gevolge van klimaatverandering en pleiten voor afstel in plaats van uitstel.