Vijf vragen over de baggerstop in vaargeul Boontjes
Dagelijks baggeren schepen zich een weg door de Waddenzee. Wat gebeurt er als je dat niet zou doen? Om daar achter te komen wordt er in een pilot een tijdlang niet gebaggerd in de vaargeul Boontjes, om te onderzoeken wat rust met de natuurlijke vorm van de geul doet.
1. Waar is baggeren voor nodig?
‘Tegenwoordig stroomt er elke eb minder sediment met het zeewater de Waddenzee uit dan er met vloed binnenkomt. Dat is mede het gevolg van grootschalige afsluitingen en inpolderingen in de afgelopen eeuwen’, vertelt fysisch geograaf Bas Bijl van de Waddenvereniging. ‘Daardoor blijft er netto bij elk getij steeds meer sediment achter, met ophoping van geulen en havens tot gevolg. De vaargeulen en havens worden daardoor vaak te ondiep om met grote vaartuigen en huidige veerdiensten te bevaren. Daarom wordt er via baggerwerkzaamheden veel sediment verwijderd en elders gestort. In de vaargeul tussen Holwerd en Ameland gebeurt dat dagelijks en vrijwel continu om de vaargeul open te houden.’
2. Wat doet baggeren met de natuur?
‘Met baggeren verstoor je de bodem en daarmee het bodemleven. Daarnaast zorgt baggeren altijd voor vertroebeling van het water. Het gevolg is dat er minder zonlicht door het water dringt, wat effect heeft op de algengroei. En algen zijn de basis van het voedselweb in de Waddenzee’, legt Bijl uit. Ook vogels die op zicht jagen, hebben last van die vertroebeling. In troebel water jagen is voor hen moeilijk of onmogelijk. Sediment dat neerslaat, kan bovendien mossel- en schelpenpercelen verstikken. En dan zijn er ook nog mogelijke gevolgen van geluidsoverlast voor het onderwaterleven en van verontreinigde stoffen die ongemerkt naar boven worden gehaald. ‘Als Waddenvereniging zetten we ons daarom in om te zorgen dat er veel minder gebaggerd hoeft te worden in de Waddenzee’, zegt Bijl.
3. Waarom wordt juist vaargeul Boontjes nu een tijd met rust gelaten?
In de vaargeul Boontjes, tussen Kornwerderzand en Harlingen, is baggeren veel vaker nodig dan gehoopt en verwacht, nadat in 2012 eenmalig een deel van de vaargeul juist was verdiept. ‘Om goed te begrijpen hoe deze enorme baggeropgave is ontstaan én hoe de geul zich op een veel natuurlijkere manier zou ontwikkelen, hebben we samen met een aantal Harlingse havenbedrijven een breed plan gemaakt om een tijdlang niet te baggeren, de geul te laten versmallen van 100 meter tot 80 meter breedte en de natuur veel meer haar gang te laten gaan. De hoop is dat er door die rust een beter natuurlijk evenwicht ontstaat, waardoor er minder vaak gebaggerd hoeft te worden’, zegt Bijl. Ook wordt de nabijgelegen stortplaats Kimstergat, waar het sediment uit de vaargeul en de haven wordt gestort, een tijdlang niet gebruikt, om te onderzoeken wat dat met de aanvoer van sedimentstromen doet. De pilot moet begin 2025 van start gaan.
4. Kan het baggeren zomaar worden stilgelegd?
‘Natuurlijk wordt de geul goed in de gaten gehouden en er wordt gezorgd dat het nautisch veilig blijft’, zegt Bijl. ‘We weten niet hoe het uitpakt, dat is wat we willen onderzoeken. Op de korte termijn zal er door de baggerstop minder vertroebeling zijn, wat gunstig is voor het bodem- en onderwaterleven. We hopen dat de aan- en afvoer van sediment meer in balans komt, waardoor er de komende jaren minder vaak hoeft te worden ingegrepen.’ Al is dat hoe dan ook een oplossing voor de korte termijn, voegt Bijl toe. ‘Op de lange termijn zal een groot deel van vooral de oostelijke Waddenzee steeds verder dichtslibben, waardoor het voor grotere vaartuigen steeds moeilijker varen wordt.’
5. Is zo’n baggerstop vaker gedaan?
‘Het is voor het eerst dat er een plan is om de baggerwerkzaamheden in een belangrijke vaargeul in de Waddenzee voor langere tijd met rust te laten. Dat kan ook heel anders uitpakken dan we hopen. Maar als de resultaten in vaargeul Boontjes positief zijn, dan kunnen we mogelijk ook op andere plekken in de Waddenzee minder baggeren’, zegt Bijl. ‘In deze pilot trekken we samen op met een aantal havenbedrijven uit de Harlingse haven. Vaak wordt gedacht dat natuur en economie tegenover elkaar staan, maar in dit project werken we juist goed samen. We vinden beiden dat nog meer baggeren geen oplossing is.’
Het magazine WADDEN ook lezen?
Dit artikel is verschenen in het magazine WADDEN van december 2024 en geschreven door Maartje Kouwen.
Ontvang 3x per jaar het (digitale) magazine WADDEN voor €32,50 met prachtige fotoreportages, interessante artikelen en speciale lezersvoordelen. Met jouw lidmaatschap help je het Waddengebied te beschermen.
Magazine bestellen
