Waddenleven - Slaapgewoontes
Slaapkoppen en nachtbrakers
Acht uur plat liggen gedurende de nacht, dat is voor veel mensen de ideale manier om lichaam en geest weer op te laden voor een nieuwe dag. Maar voor veel andere dieren is die nachtrust niet zo vanzelfsprekend. Die slapen op andere tijden, in een bijzondere houding, superkort of maar half. Zeven waddieren met opvallende slaapgewoontes.
Leven met getijden
Als de zon ondergaat is het ‘oogjes dicht en snaveltjes toe’, maar wadvogels zoals de STEENLOPER kunnen zich deze vorm van nachtrust niet permitteren. Ze zouden een vette maaltijd missen of midden in hun slaap worden overvallen door vloed. Ze volgen dan ook geen dag-nachtritme, maar het ritme van het getij. Bij laagwater zoeken ze voedsel, bij hoogwater steken ze op een veilige plek even de snavel tussen de veren en sluiten de ogen.
Deken van zand
Als het donker wordt, komt de GEWONE ZEEKAT of sepia vaak juist tot leven. De hele nacht jaagt deze inktvis op krabben en garnalen. Als de zon opkomt, trekt het weekdier een deken van zand over zich heen en knapt hij verstopt in de bodem een uiltje.
Halve slaap
Onderwater slapen is voor de BRUINVIS problematisch. Deze walvis moet immers boven water ademhalen. Het dier heeft daar een oplossing voor: er is tijdens het slapen steeds één hersenhelft actief. Op die manier lukt het om tijdens deze halve slaap toch op tijd omhoog te gaan.
Verticaal dutje
De GEWONE ZEEHOND ligt net als de grijze zeehond vaak op zandbanken te rusten en dommelt daarbij geregeld in slaap. Maar ze kunnen ook gerust in het water een dutje doen. Daarbij dobberen ze in verticale houding met hun hoofd net boven water op de golven.
Sluimerstand
Vissen slapen met open ogen, ze hebben immers geen oogleden. Lang werd gedacht dat ze dus helemaal niet sliepen, maar ze blijken toch een sluimerstand te kennen. Sommige soorten, zoals de ANSJOVIS, hebben wel een transparant vetooglid, maar dat gebruiken ze niet om de ogen te sluiten voor de nacht.
In beweging blijven
Haaien, die als enige wél oogleden hebben, moeten in beweging blijven om genoeg zuurstof langs hun kieuwen te krijgen. Slapen zit er dan niet in, dachten wetenschappers altijd. Nieuw onderzoek in Nieuw-Zeeland haalt dit idee onderuit. Dus wellicht valt ook de RUWE HAAI in de Waddenzee toch af en toe in slaap.
Slapeloos
Zijn er dieren die helemaal zonder slaap kunnen? Jazeker, holtedieren zoals de DOORSCHIJNENDE ZAKPIJP kennen helemaal geen slaaptoestand. Deze letterlijk hersenloze dieren hoeven geen informatie te verwerken en denderen gewoon dag en nacht door. Bij wijze van spreken dan.
Het magazine WADDEN ook lezen?
Dit artikel is verschenen in het magazine WADDEN van december 2024 en geschreven door Koen Moons
Ontvang 3x per jaar het (digitale) magazine WADDEN voor €32,50 met prachtige fotoreportages, interessante artikelen en speciale lezersvoordelen. Met uw lidmaatschap steunt u ons werk en helpt daarmee het Waddengebied beschermen.
Proefexemplaar aanvragen