Lobbyen voor de Waddenzee
Geen natuurorganisatie komt veel vooruit zonder te lobbyen: invloed uitoefenen op politici of beleidsmakers om beslissingen, wetten of regels in hun voordeel te laten uitvallen. In Nederland zijn honderden mensen daar dagelijks achter de schermen mee bezig. Hoe werkt dat eigenlijk? ‘Als lobbyist probeer je de onderstroom te herkennen.’
Juist van mensen met wie je het niet vanzelfsprekend eens bent, krijg je vaak belangrijke inzichten
Na dik tien jaar lobbywerk door de Waddenvereniging en haar partners is het vrijwel zeker dat er geen vergunning zal worden afgegeven om naar gas te boren bij het Friese Ternaard. Frank Petersen is politicoloog bij de Waddenvereniging; hij was vanaf dag één betrokken bij deze zaak. Dat ging hem in het begin niet altijd even gemakkelijk af, zegt hij. ‘In het begin was ik enorm gedreven en misschien zelfs fanatiek over steeds snellere klimaatverandering en de invloed daarvan op de Waddenzee’, zegt Petersen. ‘Ik wilde daar écht iets aan doen. Ik was niet meteen enthousiast om in gesprek te gaan met mensen die het niet met ons eens waren. Maar die neiging moet je als lobbyist snel afleren. Juist van mensen met wie je het niet vanzelfsprekend eens bent, krijg je vaak belangrijke inzichten. Fanatisme en veel liefde voor de natuur is dan niet genoeg. Door steeds meer begrip te krijgen voor de posities van andere betrokken organisaties, instanties, ministers, inspecteurs, provincies en gemeenten, werd het makkelijker om uiteindelijk een netwerk op te bouwen en te behouden.’
Wat is lobbyen en waarom is het zo belangrijk?
‘Lobbyen begint altijd met goed begrijpen wat de wetgeving precies zegt over onderwerpen die de Waddenzee raken, en daarbij ook voor ogen houden wat de wetgever heeft bedoeld toen de wetten werden gemaakt’, zegt Petersen. ‘Ik noem dat altijd het zoeken naar het gouden sleuteltje. Wie heeft dat sleuteltje in handen? In het geval van gaswinning waren dat de minister van Economische Zaken, die vergunningen moet afgeven wanneer een mijnbouwbedrijf activiteiten wil ondernemen bij de Waddenzee, en de NAM, het mijnbouwbedrijf zelf. Daar begin je dus mee. En dan is het vooral een kwestie van goed weten wat er speelt, begrijpen waar iedereen mee bezig is, en soms juist even helemaal niets doen. En dat laatste past niet zo bij mijn karakter, dat vond ik lastig. Maar soms moet je geduldig zijn, op je handen blijven zitten en wachten op het juiste moment.’
We vertellen altijd hetzelfde verhaal: waarom is de Waddenzee zo belangrijk?
En je moet praten, veel praten. Petersen: ‘Je moet met iedereen in gesprek blijven, de Waddenvereniging is immers politiek neutraal. Iedereen houdt van de Waddenzee en dan kan je geen enkele politieke partij uitsluiten. Wat we al jaren consequent doen, is voorafgaand aan elk Kamerdebat over de Waddenzee of mijnbouw betrouwbare informatie naar alle fracties in de Tweede Kamer sturen, ongeacht de politieke kleur. We vertellen altijd hetzelfde verhaal: waarom is de Waddenzee zo belangrijk? Waarom vormt klimaatverandering een bedreiging, en waarom is het verstandig om gaswinning onder de Waddenzee te beperken of te voorkomen? Dat is wat mij betreft de belangrijkste eerste stap in het lobbyen: verkoop geen onzin en zorg dat alles wat je zegt betrouwbaar en verifieerbaar is.
Mensen moeten weten dat de Waddenvereniging serieus, deskundig en betrouwbaar is. We hebben jarenlang zulke briefings naar elke Kamerfractie gestuurd, voorafgaand aan debatten over mijnbouw, natuur of de status van de Waddenzee als Unesco-werelderfgoed. Ik denk dat ik samen met collega’s wel dertig of veertig van die documenten geschreven heb. Sommige fracties doen er niets mee, andere bellen ons op en bedanken ons.’
Als lobbyist probeer je die onderstroom te herkennen
‘Ik heb weleens een lang gesprek gevoerd met een VVD-Kamerlid. We waren het een half uur lang grondig oneens. Het Kamerlid benadrukte voortdurend dat de VVD geen probleem zag met gaswinning zolang de veiligheid niet in het geding was.
Pas toen Staatstoezicht op de Mijnen vorig jaar duidelijk maakte dat gaswinning onder de Waddenzee wel degelijk veiligheidsrisico’s met zich meebrengt, ontstond er bij de VVD ruimte om in die lijn toch anders over dit onderwerp te denken. Als lobbyist probeer je die onderstroom te herkennen: je weet welke argumenten er spelen en wanneer er een opening kan komen om veranderingen te bewerkstelligen. Als je die onderstroom niet kent, zie je de kansen ook niet.’
Samen lobbyen in Den Haag met de Groene11
In de Groene11 werken dertien natuur- en milieuorganisaties in Nederland samen om hun impact op het (landelijke) beleid rond natuur, milieu, klimaat en duurzaamheid te vergroten.
Jojanneke Vanderveen is adviseur public affairs bij de Groene 11. ‘Lobbyen heeft misschien een wat negatieve bijsmaak. Je denkt al gauw aan de lobby van industrieën die hun commerciële belangen proberen te beschermen. Maar het is ook een belangrijk onderdeel van de democratie. Als wij lobbyen, dan doen wij dat om maatschappelijke belangen onder de aandacht te brengen. We zijn de schakel tussen het maatschappelijk middenveld en de politiek. Lobbyen gebeurt vaak buiten het zicht. Dat heeft een functie. Je moet ook in vertrouwen met mensen kunnen spreken om van gedachten te wisselen en het over nieuwe ideeën te hebben.’
‘De deelnemers aan de Groene11 bepalen hun eigen doelen. Als meerdere organisaties aan hetzelfde doel werken, zoeken ze via de Groene11 vaak de samenwerking op. Samen volgen we de politieke agenda, om te weten wat er in de Tweede Kamer gebeurt. Zo kan je zorgen dat je relevante informatie aanbiedt aan Kamerleden. Je helpt eigenlijk elkaar. Kamerleden kunnen de natuur en het milieu verder helpen door bijvoorbeeld kritische vragen te stellen of met goede voorstellen te komen. Daar hebben ze wel informatie voor nodig, en daar kunnen wij weer bij helpen.’
‘Als een discussie vastzit, moet je nadenken over waar je nog wel een opening ziet. Waar zit nog wel een gedeelde motivatie? Met wie kan je samen optrekken? Welke mogelijkheden heb je om druk te blijven uitoefenen?’
‘De grootste uitdaging van mijn werk is om telkens daar te zijn waar mijn inzet de meeste zin heeft. Er gebeurt veel, en je moet steeds afwegen waar je je tijd aan besteedt. Mijn rol is dienstverlenend naar die dertien organisaties toe, zodat zij hun doelen effectief kunnen bereiken.’
Het magazine WADDEN ook lezen?
Dit artikel is verschenen in het magazine WADDEN van juni 2025 en geschreven door Diederik Plug en fotografie van Renske de Boer.
Ontvang 3x per jaar het (digitale) magazine WADDEN voor €32,50 met prachtige fotoreportages, interessante artikelen en speciale lezersvoordelen. Met uw lidmaatschap steunt u ons werk en helpt daarmee het Waddengebied beschermen.
Proefexemplaar aanvragen
