Vijf vragen over kabels en leidingen in zee
Het is onvermijdelijk dat er in de Waddenzee en Noordzee op termijn stroomkabels en waterstofleidingen komen te liggen. Er is zelfs sprake van een tunnel, dwars door de Waddenzee. Over de mogelijke routes van die kabels en leidingen, of die tunnel – en de impact daarvan – wordt al lang gesteggeld. Wat is de stand van zaken?
Opnieuw actueel:
Vanwege nieuwe ontwikkelingen in de keuze voor de route van de stroomkabel, brengen we dit artikel uit juni 2024 opnieuw onder de aandacht
1. Waarom moeten er uitgerekend in de Waddenzee kabels en leidingen komen?
Een belangrijk deel van de toekomstige behoefte aan alternatieve, schone energie moet komen van nieuwe windparken op de Noordzee. De stroom die door deze windmolenparken wordt opgewekt, moet via kabels aan land worden gebracht. Bovendien is het de bedoeling dat er in de Noordzee, ten noorden van Groningen, een grote waterstoffabriek wordt aangelegd. Ook dat waterstof zal ergens aan land moeten komen, in dit geval via leidingen. Een van de ideeën daarvoor is om een circa 27 kilometer lange ondergrondse tunnel te graven, van de Eemshaven naar Ballonplaat, ten noorden van Rottumeroog.
2. Wat is het probleem met de voorgestelde routes?
Momenteel (2024, red.) zegt het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) acht routes te onderzoeken. Op elk van die routes valt wel wat af te dingen, dat erkent het ministerie ook zelf: ‘Welke routes ook worden gekozen, er zal altijd sprake zijn van (enige) impact.’ Het probleem is natuurlijk dat alle voorgestelde tracés de waddennatuur negatief beïnvloeden. Enkele ervan doorkruisen bijvoorbeeld het zogeheten referentiegebied in de Waddenzee, dat is een gebied waar de natuur niet verstoord mág worden – dat is vastgelegd in internationale verdragen. In het referentiegebied moet de natuur zich ongestoord kunnen ontwikkelen met alles wat erbij hoort. Er zijn ook andere tijdelijk gesloten gebieden voor vogels en zeehonden buiten dit referentiegebied.
3. Welk effect hebben kabels en leidingen op de natuur?
Kabels of leidingen op de zeebodem kunnen zowel tijdens de aanleg ervan als wanneer ze er eenmaal liggen, de bodem van de Waddenzee verstoren. Dat leidt weer tot verstoring van leefgebieden van bijvoorbeeld zeebodemorganismen of trekvogels, ook omdat er veranderingen kunnen optreden in de beschikbare voedselbronnen. Kabels en leidingen moeten bovendien worden onderhouden en elke keer dat dit gebeurt, bestaat er kans op schade aan de omringende natuur. Graven en baggeren maakt het waddenwater troebel, maar kan ook chemicaliën of andere vervuiling doen vrijkomen. En bedenk dat er al heel veel kabels en (aard)gasleidingen in de Noordzee en Waddenzee liggen. Bovendien hebben de kwetsbare planten en dieren die er leven sowieso al te lijden onder de alsmaar verslechterende natuur door onder andere stikstof, verdroging, overbevissing en recreatie.
4. Is een tunnel een minder schadelijke oplossing om zowel kabels als leidingen op één route te leggen?
Geen van de scenario’s is positief, dat vooropgesteld. De waddenbodem wordt sowieso sterk verstoord zodra je erin gaat graven en baggeren. Maar het voordeel van een tunnel kan zijn dat dit maar één keer hoeft; als zo’n tunnel er eenmaal ligt, is de inschatting dat je er verder geen onderhoud aan hoeft te doen. Het is ook een heel ambitieus idee: de beoogde tunnel moet diep komen te liggen, loopt helemaal onder de Waddeneilanden door en moet pas ten noorden daarvan omhoogkomen. Zoiets is nog nooit gedaan. Maar: waar komt die tunnel boven water? Er is sprake van de aanleg van een kunstmatig eiland voor dat doel, maar zo’n eiland heeft weer de nodige impact op de stromingen in het gebied. Ook dat is nooit gunstig voor de lokale natuur.
5. Wanneer wordt duidelijk welke route definitief gekozen wordt?
Het ministerie van EZK wil in het vierde kwartaal van dit jaar de knoop doorhakken. Maar Belinda Burtonshaw, mariene ecoloog bij de Waddenvereniging, heeft het vermoeden dat het langer gaat duren. En daarmee groeit haar vrees dat de ontwikkelingen op het gebied van de energieproblematiek de situatie negatief kunnen beïnvloeden. ‘Als Waddenvereniging houden wij de ontwikkeling nauwgezet in de gaten. Wij hebben, samen met andere belangenorganisaties, ons zegje gedaan en wachten nu de uitkomsten van het route-onderzoek af. Maar ikzelf vrees eigenlijk het meest dat er straks weliswaar een route wordt gekozen, maar dat naarmate de energiecrisis doorgaat en onder het mom van meer, meer, meer, die andere routes ook van lieverlee in gebruik zullen worden genomen.’
Update 27 februari 2025
Het magazine WADDEN ook lezen?
Dit artikel is verschenen in het magazine WADDEN van juni 2024 en geschreven door Diederik Plug.
Ontvang 3x per jaar het (digitale) magazine WADDEN voor €32,50 met prachtige fotoreportages, interessante artikelen en speciale lezersvoordelen. Met jouw lidmaatschap help je het Waddengebied te beschermen.
