Ga met ons mee op excursie
Maak een verschil voor het waddengebied met je bedrijf, vrienden of familie!
Home Vervuiling – bronnen
Soms komt de vervuiling vanuit een vast, aanwijsbaar punt. Meestal komt de vervuiling uit een groter gebied en is de bestrijding een stuk lastiger. Belangrijk om je te beseffen is dat vervuiling een groot, wereldwijd probleem is én dat we allemaal zelf ook onderdeel zijn van het probleem.
In een haven waaien spullen en afval heel gemakkelijk de zee in. Of afval wordt uit vuilniszakken en openstaande containers door meeuwen en de wind verspreid. Veel vuil dat in de Waddenzee ligt komt uit de haven, is gebleken uit onderzoek door Rijkswaterstaat. In de havens wordt als onderdeel van de Green Deal gestreefd naar het sluiten van de maritieme afvalkringlopen door middel van het voorkomen van afval en het afval vanuit de visserij zoveel mogelijk gescheiden in te nemen. Afval dat door schepen uit zee wordt gevist, wordt gratis opgehaald en afgevoerd. Er waait niet alleen afval van het land in zee. Andersom stroomt er ook veel afval vanuit zee een haven in, dat zich hier ophoopt. In veel havens wordt er daarom regelmatig opgeruimd. Een andere bron van watervervuiling is de brandstof van schepen. Veel schepen varen nog op gasolie, dat wordt getankt in havens. Helaas komt in havens ook olievervuiling voor, doordat het bij het tanken van schepen in het water terechtkomt.
Pal aan de Waddenzee vind je verschillende voorbeelden van vervuilende industrie. Tot aan de Raad van State heeft de Waddenvereniging zich verzet tegen de komst van een kolencentrale in de Groningse Eemshaven. Helaas zonder succes. De CO2-uitstoot door deze ene centrale is vergelijkbaar met 3,5 miljoen personenauto’s. Zorgwekkend is ook de uitstoot van het zeer giftige kwik. Kwik heeft grote, schadelijke gevolgen voor de natuur in de Waddenzee. Via het voedselweb komt het zelfs in de zeehonden terecht, bijvoorbeeld via de vissen die zij eten. Volkomen onnodig, want RWE kan de kwikemissie direct al met een factor 3 tot 4 verminderen door minder vuile kolen of kolen met minder kwik te gebruiken. Verder zijn er ook technische maatregelen mogelijk om de kwikemissie uit de kolencentrale te beperken. In de landelijke top 100 van stikstofuitstoters staat op een 73e plek de Reststoffen Energie Centrale. Deze ligt aan het wad in Harlingen. De uitstoot van giftige stoffen is niet de enige vorm van vervuiling door industrie in het waddengebied. .
Sommige landbouwactiviteiten dragen bij aan de verontreiniging van lucht, bodem en water. De uitstoot heeft effect op de van nature kalk- en voedselarme duinen van de Waddeneilanden. De grond verzuurt en krijgt veel meer voeding. Snelgroeiende grassen en . Daarnaast komen er stoffen uit de mest en bestrijdingsmiddelen via het (grond)water in zee terecht. Meststoffen zorgen in zee, net als stikstof op het land, voor meer voedsel. Microscopisch kleine algen, ook wel fytoplankton, nemen daardoor toe in aantal. Dat lijkt gunstig, maar ligt ingewikkelder. Als er teveel algen zijn, worden ze niet opgegeten, maar sterven ze en zinken naar de zeebodem. De afbraak van de dode algen kost veel zuurstof. Hierdoor daalt het zuurstofgehalte in de zeebodem. Gebrek aan zuurstof leidt tenslotte tot sterfte van bodemdieren en vissen. Hoewel er in de landbouw gewerkt wordt aan het terugdringen van de vervuiling, valt er zeker nog het nodige te verbeteren.
De luchtvaart is een van de grootste veroorzakers van vervuiling en geluidsoverlast. Vliegtuigen stoten broeikassen, fijnstof, stikstof en kankerverwekkende stoffen uit. Terwijl andere bedrijven hun uitstoot afbouwen, blijft de luchtvaart in Nederland groeien. Boven het waddengebied vindt militaire en ook civiele luchtvaart plaats. Dit zorgt voor veel herrie en emissies en heeft effect op het leefgebied van vogels en andere dieren. Op militaire schietterreinen kan munitie in het water terechtkomen en het water vervuilen.
Duitse munitie uit de bunkers op Schiermonnikoog werd na de oorlog in de Waddenzee gestort. Op de bodem van de zee liggen nu nog steeds 500 ton Duitse scherpe granaten. Als de granaten doorroesten, kan er giftige inhoud vrijkomen. Tot nu toe is de munitie nog niet opgeruimd.
Boven de Waddeneilanden liggen twee internationale vaarroutes, een noordelijke en zuidelijke. Ook in de Waddenzee zelf en het Eems-Dollard estuarium wordt veel gevaren. Bij vervuiling door scheepvaart wordt vaak het eerst aan olievervuiling gedacht. De kans op een olieramp is klein in het waddengebied, maar een kleine olievlek heeft al een enorme impact op het milieu. Het is giftig en moeilijk op te ruimen. Olie blijft vaak jarenlang in het systeem met alle gevolgen van dien.
Daarnaast gelden ook regels voor het uitwassen van de tanks van schepen die brandstof vervoeren. Bij dit proces komt er paraffine houdend waswater vrij. Ondanks dat het waswater moet worden afgegeven in de haven, wordt er nog regelmatig paraffine resten op de stranden gevonden. Elke dag heeft het waddengebied te maken met de uitstoot van gevaarlijke stoffen door schepen, die in het water kunnen terechtkomen. Tot slot is er het risico op ladingverlies in zee. Heel bekend is de containerramp met de MSC Zoe in 2018, waarbij het waddengebied werd overspoeld met afval. De verloren spullen kunnen – eenmaal in zee – op allerlei manieren schade veroorzaken aan de natuur en het milieu van de Wadden.
Bij opruimacties onder water en op stranden wordt regelmatig visserijafval gevonden. Het gaat dan onder meer om visnetten, vislijnen, vispluis en plastic kratten. Vissers die met hun netten over de bodem van de zee gaan, hebben zelf ook veel last van afval. Binnen het ‘Fishing for Litter’ project nemen vissers zwerfvuil mee naar land wat ze in hun netten vangen. Inmiddels werken alle havens mee aan dit project, zodat schepen in elke haven het opgeviste afval uit zee kunnen afgeven. Jaarlijks wordt op deze manier tussen de 250 en 300 ton materiaal aan wal teruggebracht.
