Vijf vragen over de toekomst van het Waddengebied
Zeespiegelstijging, wandelende eilanden en een opwarmende zee. Hoe ziet het Waddengebied eruit als we een kijkje proberen te nemen in de glazen bol?
1. Verdwijnt het Waddengebied straks onder water?
Door de stijgende zeespiegel verwacht je misschien dat het wad langzaamaan verdrinkt. Maar op korte termijn wordt de Waddenzee juist ondieper. Dat zit zo. Bij elke vloed komt er meer zand en klei vanuit de Noordzee de Waddenzee in dan er bij eb weer uitgaat. Dijken en afsluitingen maakten de toch al zwakkere ebstroom nog zwakker, waardoor er steeds meer sediment achterblijft. Tegelijkertijd hoor je ook over bodemdáling door gas- en zoutwinning, maar dat is op kleinere schaal en heeft hier geen invloed op. Netto hoogt het wad nu op.
2. Dus ik kan gewoon blijven wadlopen?
Voorlopig wel, al wordt het waarschijnlijk wel slikkeriger. Maar: op de langere termijn kan de ophoging van de zeebodem de zeespiegelstijging niet meer bijhouden. Dat zal naar verwachting als eerste merkbaar zijn rond het Eierlandse Gat tussen Texel en Vlieland. Waarschijnlijk zullen daar rond 2050 de randen van de wadplaten steeds minder droogvallen, stelt fysisch geograaf Bas Bijl van de Waddenvereniging. Als de klimaatopwarming doorzet en de zeespiegelstijging verder versnelt, zal er vanaf 2100 steeds minder droogvallend wad zijn bij laagwater. Vogels als kanoet en rosse grutto, die bij laagwater voedsel zoeken, krijgen dan een steeds groter probleem.
3. Blijven de eilanden wel bestaan?
In vroegere tijden ‘wandelden’ eilanden typisch van west naar oost. Dorpen, huizen en halve eilanden verdwenen aan de noordwestkant in de golven, terwijl er aan de oostkant nieuw land bij kwam. Nu zijn de contouren van de Nederlandse kustlijn officieel vastgelegd in de Basiskustlijn (BKL) en wordt met zandsuppleties aan de noordwestkant geprobeerd de afgesproken kustlijn kunstmatig in stand te houden en te versterken. Daarmee is dat wandelen grotendeels een halt toegeroepen. Maar het Waddengebied blijft natuurlijk dynamisch en het zal steeds meer inspanning vereisen om de eilanden droog en op hun plek te houden.
4. Hoe ziet de toekomst van planten en dieren eruit?
Het water van de Waddenzee zal waarschijnlijk veranderen, en dat heeft invloed op haar bewoners. De Waddenzee is nu van nature brak en veel minder zout dan de Noordzee. Dat komt door de aanvoer van zoet water door rivieren, met regenwater en water vanuit gletsjers. Als de gletsjers verdwijnen, stroomt er straks minder zoetwater de Waddenzee in en zal de zee zouter worden. Daarnaast warmt het water van de Waddenzee bij stijgende temperaturen snel op, doordat het ondiep is. Die verzilting en opwarming zullen effect hebben op de soorten planten en dieren die in de Waddenzee leven. Kokkels bijvoorbeeld legden afgelopen jaren massaal het loodje bij hittegolven. Soorten die het hier voorheen te koud vonden, zoals de tropische Filipijnse tapijtschelp, rukken juist op.
5. Kunnen we de toekomst van de Wadden nog veranderen?
Het zal het Waddengebied zeker helpen als we (verdere) klimaatverandering kunnen tegengaan. Maar ook dan kunnen we niet alle veranderingen een halt toeroepen. Wat we wel kunnen doen, is meer meebewegen met de natuur. Op de Boschplaat bijvoorbeeld houdt een kunstmatige stuifdijk al decennialang het zand en water tegen, wat als nadeel heeft dat de kwelder erachter niet meegroeit. Binnenkort krijgen wind en water hier waarschijnlijk weer wat meer vrij spel. En in het Lauwersmeer zijn herstelplannen voor een dynamische overgangszone tussen zoet en zout water, waardoor het gebied klimaatbestendiger wordt. Het credo voor de toekomt is werken met de natuur, in plaats van tegen de natuur.
Het magazine WADDEN ook lezen?
Dit artikel is verschenen in het magazine WADDEN van november 2025 en geschreven door Maartje Kouwen.
Ontvang 3x per jaar het (digitale) magazine WADDEN voor €32,50 met prachtige fotoreportages, interessante artikelen en speciale lezersvoordelen. Met jouw lidmaatschap help je het Waddengebied te beschermen.
