Na 25 jaar Kaderrichtlijn Water: waarom schoon water nog steeds een illusie is
Schoon water is een basisbehoefte. Het is essentieel voor onze gezondheid, voor de natuur en voor een leefbare toekomst. Toch is de waterkwaliteit in Nederland alarmerend slecht. Slechts 1% van onze wateren voldoet aan de eisen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW), die al sinds 2000 van kracht is. Hoe is het mogelijk dat we in een welvarend land als Nederland, met decennia aan wetgeving en beleid, nog steeds geen schoon water hebben?
Van mest tot microplastics: een evolutie van vervuiling
Watervervuiling is geen nieuw fenomeen. Al duizenden jaren vervuilen mensen het water, eerst met organisch afval en uitwerpselen, later met industriële en chemische stoffen. In de 20e eeuw explodeerde de vervuiling: PFAS, microplastics, medicijnresten, zware metalen en nutriënten belandden in onze rivieren, meren en zeeën. Deze stoffen zijn vaak moeilijk afbreekbaar en hebben een langdurige impact op ecosystemen en de volksgezondheid.
De Waddenzee als spiegel van falend beleid
De Waddenzee, UNESCO Werelderfgoed en een van de meest waardevolle natuurgebieden van Europa, is een schrijnend voorbeeld. Ondanks haar beschermde status worden er nog steeds afvalstoffen geloosd door tientallen bedrijven. Verouderde vergunningen, onvoldoende toezicht en een gebrek aan kennis over zeer zorgwekkende stoffen kunnen ervoor zorgen dat schadelijke stoffen jarenlang onopgemerkt in het water terechtkomen.
Een vergunningensysteem dat tekortschiet
Het huidige vergunningensysteem kent fundamentele problemen:
- Verouderde vergunningen zijn nooit aangepast aan nieuwe inzichten.
- Toezichthoudende instanties kampen met onderbezetting en gebrek aan expertise.
- Zeer zorgwekkende stoffen (ZZS) worden vaak niet herkend of opgenomen in vergunningen.
- De nieuwe Omgevingswet heeft revisievergunningen afgeschaft, wat leidt tot onduidelijkheid en verminderde controle.
- Indirecte lozingen via rioolwaterzuiveringen brengen stoffen in het water die niet kunnen worden verwijderd, en soms zelfs de zuivering zelf verstoren.
Impact op drinkwater en volksgezondheid
De vervuiling raakt ook ons drinkwatersysteem. PFAS en andere schadelijke stoffen maken het zuiveren van drinkwater steeds complexer en duurder. In sommige gevallen worden deze stoffen uit het water gehaald, maar vervolgens weer geloosd – een vicieuze cirkel die geen echte oplossing biedt.
Tijd voor een fundamentele koerswijziging
Na 25 jaar KRW is het duidelijk: de huidige aanpak werkt niet. Er is behoefte aan:
- Centrale regie en sturing in plaats van versnipperde verantwoordelijkheid.
- Meer capaciteit en expertise bij vergunningverleners en toezichthouders.
- Regelmatige herziening van vergunningen op basis van actuele kennis.
- Transparantie en openheid over lozingen en waterkwaliteit.
- Financiering via het ‘vervuiler betaalt’-principe, zodat de kosten niet bij de samenleving terechtkomen.
Water is van ons allemaal
Schoon water is geen luxe, maar een recht. Het is gemeengoed, en we dragen er samen verantwoordelijkheid voor. De Waddenzee en andere wateren verdienen beter. Laten we stoppen met modderen en beginnen met het voorkomen van schadelijke lozingen en starten met structureel schoonmaken – voor onszelf, voor de natuur, en voor toekomstige generaties.
Deze pagina delen?
