Medicijnresten vormen risico voor de Waddenzee
Medicijnresten in het oppervlaktewater vormen een bedreiging voor het watermilieu in Nederland — en ook de Waddenzee blijft niet gespaard. Vijf jaar geleden deden het RIVM en Deltares onderzoek, en bleek dat jaarlijks minstens 190 ton aan medicijnresten via het riool in het oppervlaktewater terechtkomt. Dat is aanzienlijk meer dan eerdere schattingen en heeft grote gevolgen voor het onderwaterleven.
Rioolwaterzuivering kan niet alles tegenhouden
De vervuiling van de Waddenzee wordt vaak toegeschreven aan industrie, scheepvaart en landbouw, maar ook geneesmiddelengebruik door mensen draagt hieraan bij. Werkzame stoffen uit medicijnen komen via urine, ontlasting of het doorspoelen van restmedicatie in het riool terecht. Zelfs bij het douchen kunnen stoffen zoals diclofenac uit pijnstillende zalfjes in het afvalwater belanden.
Hoewel rioolwaterzuiveringsinstallaties veel vervuiling uit het water halen, lukt dat lang niet bij alle medicijnresten. Hierdoor stroomt een aanzienlijk deel door naar rivieren, meren en uiteindelijk de zee. In de Waddenzee leidt dit tot ernstige ecologische effecten: Diclofenac leidt bijvoorbeeld tot weefselschade bij vissen, antibiotica kan dodelijk zijn voor algen en antidepressiva zorgen voor gedragsverandering bij garnalen. Hormonen zorgen bij mannetjesvissen voor vervrouwelijking, waardoor ze minder vruchtbaar worden.
Werkelijke vervuiling mogelijk nog veel groter
In 2017 en 2018 overschreden concentraties van 19 verschillende stoffen meerdere keren de risicogrenzen. Omdat veel medicijnresten al bij zeer lage concentraties schadelijk zijn, is het aannemelijk dat deze overschrijdingen vaker voorkomen dan gemeten wordt. Waterbeheerders kunnen deze lage niveaus namelijk niet altijd detecteren.
De werkelijke hoeveelheid medicijnresten in het water is waarschijnlijk nog groter. De huidige schatting is gebaseerd op receptgeneesmiddelen uit openbare apotheken, terwijl middelen uit de vrije verkoop en specialistische zorg niet zijn meegenomen. Bovendien kunnen afbraakproducten in het water terugvormen tot de oorspronkelijke werkzame stof, wat mogelijk leidt tot een extra belasting van 50 tot 500 ton per jaar.
De resultaten onderstrepen dat medicijnresten een serieus risico vormen voor het watermilieu, inclusief kwetsbare gebieden zoals de Waddenzee.
Dit artikel is gebaseerd op informatie uit het rapport Medicijnresten en waterkwaliteit: een update
Deze pagina delen?
