Kies voor natuur als vertrekpunt voor veerdiensten naar Waddeneilanden

In 2029 verlopen de huidige concessies voor de veerdiensten naar de Friese Waddeneilanden. Dit is hét moment om te kiezen voor een natuurinclusief en toekomstgericht vervoerssysteem. De Waddenvereniging staat voor een gezonde en duurzame eilandeconomie – een belang dat wij goed begrijpen en volledig onderschrijven. Goede verbindingen met de eilanden blijven dus essentieel, maar moeten samengaan met de bescherming van het unieke ecosysteem van de Waddenzee – een voorwaarde voor duurzame bereikbaarheid en leefbaarheid op lange termijn.

De Waddenzee is het enige natuurlijke Unesco Werelderfgoed van Nederland en tegelijkertijd Natura 2000-gebied. Het is een dynamisch en kwetsbaar landschap dat steeds meer onder druk staat, onder andere door klimaatverandering, stikstofuitstoot, toerisme en decennialange menselijke ingrepen. Door verondieping in de oostelijke Waddenzee nemen de baggerkosten toe, groeit de ecologische schade en wordt de betrouwbaarheid van de verbindingen steeds minder vanzelfsprekend. Als het huidige beleid wordt voortgezet, komen zowel de natuur als de toegankelijkheid van de eilanden in het gedrang.

Dat kan anders. De Waddenvereniging pleit voor een veerdienst die zich aanpast aan het Wad, niet andersom. Dat vraagt om fundamentele keuzes; om een vernieuwd vervoersconcept dat is gebaseerd op het principe van brede welvaart: welzijn, natuurkwaliteit, bereikbaarheid en economische leefbaarheid in samenhang.

Dat houdt in:

• We scheiden personen- en vrachtvervoer. Voor passagiers zetten we in op lichte, getijonafhankelijke schepen met hoge frequentie. Voor voertuigen en goederen volstaan enkele grotere schepen tijdens vloed;
• We verlagen de baggerdruk aanzienlijk, door routes en vaartuigen aan te passen aan het systeem in plaats van het systeem aan te passen aan onze wensen;
• We benaderen de reis als een keten. Met goede OV-aansluitingen op het vasteland, duurzame parkeeroplossingen buiten het werelderfgoedgebied, schonere overtochten én stimulering van autoluwe eilanden.

Daarnaast moeten veerverbindingen flexibeler worden ingericht. Een vaste concessie van vijftien jaar is te star en belemmert duurzame innovatie. In de komende jaren verandert veel: natuurdoelen voor de Waddenzee worden herzien, een nieuw beheerplan treedt in werking en onderzoeken naar de bereikbaarheid van Ameland lopen nog. Een flexibel systeem is noodzakelijk om op die veranderingen te kunnen inspelen.

Vrijblijvende duurzaamheidsambities zijn niet meer voldoende. Heldere, meetbare eisen voor uitstoot, geluid, golfslag en ecologische verstoring zijn onmisbaar. Monitoring, rapportage en handhaving moeten stevig worden verankerd, zodat de natuur daadwerkelijk beschermd wordt.

Een toekomstbestendige veerdienst is mogelijk. Het vraagt visie, samenwerking en keuzes die recht doen aan de waarde van het Waddengebied – voor bewoners, bezoekers en de natuur. Dat sluit ook aan bij de wens van een grote meerderheid van de Nederlanders: uit recent Ipsos-onderzoek in opdracht van de Waddenvereniging blijkt dat 73% van de bevolking wil dat de regering serieus werk maakt van de bescherming en het behoud van het werelderfgoed. Alleen zo blijft de Waddenzee ook in de toekomst leefbaar, beleefbaar en beschermwaardig.