Hoe klinkt de Waddenzee? Onderzoek brengt bruinvis en geluid in beeld

De Waddenvereniging start samen met onderzoekers van Rijksuniversiteit Groningen en Universiteit Leiden het project Waddenzeegeluiden, mede mogelijk gemaakt door een toegekende subsidie van het Waddenfonds en steun van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur. Het onderzoek brengt zowel de natuurlijke geluiden van bruinvissen, als door mensen veroorzaakte onderwatergeluiden in de Waddenzee in kaart.

De scheepvaart neemt toe, er wordt gebaggerd en gewerkt aan dijken en dammen, en ook overvliegende straaljagers dragen bij aan het geluidsniveau in en rond de Waddenzee. Dat geluid dringt ook onder water door en kan daar invloed hebben op dieren. Vooral de bruinvis, een beschermde walvissoort die in dit gebied leeft, kan hier hinder van ondervinden. Deze soort gebruikt geluiden voor oriëntatie en het zoeken naar voedsel, daardoor is hij bijzonder gevoelig voor verstoring.

Met behulp van onderwatermicrofoons (hydrofoons) wordt op twaalf locaties in de Waddenzee drie jaar lang continu het geluid onder water gemeten. Deze techniek registreert zowel door mensen geproduceerd geluid als de klikgeluiden die bruinvissen continu maken. Zo ontstaat een compleet beeld van het geluidslandschap in de Waddenzee en de aanwezigheid van bruinvissen door het jaar heen.

“Bruinvissen zijn zeer vocale dieren: ze gebruiken geluid om onder water te kunnen ‘zien’. Door hun klikgeluiden op te vangen, kunnen we bepalen waar ze zich bevinden en hoe ze in de Waddenzee op vis jagen,” legt Annebelle Kok (Universiteit Leiden) uit. Samen met Klemens Eriksson (Rijksuniversiteit Groningen) is zij verantwoordelijk voor de wetenschappelijke onderbouwing van het onderzoek.

“Voor goed natuurbeheer is inzicht nodig,” zegt Belinda Burtonshaw van de Waddenvereniging. “We weten dat geluid de rust in de Waddenzee bedreigt, maar de omvang en de effecten zijn onbekend. Met dit project zetten we de eerste stap naar beter inzicht en kunnen we straks aanbevelingen doen voor de bescherming van geluidsgevoelige gebieden.”

Naast het wetenschappelijke onderzoek kunnen bezoekers en bewoners van het Waddengebied ook actief aan het project meedoen. Binnen het project worden onder andere expedities georganiseerd om naar bruinvissen te luisteren. Er wordt daarnaast ook een meldpunt gestart voor bruinviswaarnemingen. Iedereen kan zo bijdragen aan het onderzoek en helpen vast te stellen waar en wanneer bruinvissen in de Waddenzee zijn. Deze publieksactiviteiten vergroten de bewustwording en leveren tegelijk waardevolle aanvullende data op.

“De bruinvis is voor velen een onbekende in de Waddenzee,” aldus Burtonshaw. “Door mensen zelf te laten luisteren en waarnemen, brengen we hen dichter bij dit unieke natuurgebied én dragen ze bij aan beter onderzoek.”

Het project Waddenzeegeluiden moet een duidelijk beeld opleveren van de invloed van geluid op het onderwaterleven in de Waddenzee. Verwacht wordt dat het onderzoek:

• een overzicht geeft van het geluid onder water in de Waddenzee, gedurende het hele jaar;
• meer inzicht geeft in waar bruinvissen leven en hoe zij de Waddenzee als leefgebied gebruiken;
• handvatten geeft voor beleidsmakers en beheerders om geluidsgevoelige gebieden beter te beschermen;
• bewoners, bezoekers en ondernemers meer leert over het leven onder water en de bijzonderheid van de Waddenzee laat beleven.

Het project loopt vier jaar. Dankzij een toegekende subsidie van het Waddenfonds en steun van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (gefinancierd door NextGenerationEU) kan het project in september van start gaan.

(Afbeelding: Shutterstock)