De zee schoon maken én schoon houden
In 2019 belandde meer dan drie miljoen kilo lading van het containerschip de MSC Zoe in zee. Deze ramp en de afhandeling daarvan waren de aanleiding voor het project CleanUpXL. Het doel van het project is om 800.000 kilo afval in de Wadden- en Noordzee te lokaliseren, bergen, opruimen en hergebruiken. Zes jaar later zijn we nog steeds bezig met opruimen. Wat is er in de afgelopen jaren bereikt, en wat valt er nog te doen?
Van slippers tot waterkokers
Na de start van CleanUpXL in 2021 zijn bergers van Friendship Offshore en de duikers van Stichting Duik de Noordzee Schoon meerdere keren uitgevaren om afval uit zee te halen. Tussen 2021 en 2025 is er al 300.000 kilo afval opgeruimd! Je kunt het zo gek niet bedenken, of het zat ertussen: voetenbadjes, slippers, fleecedekens, oude visnetten, vispluis, een groot betonblok, een onderstel van een vrachtwagen inclusief banden, oude datakabels, waterkokers, badjassen en scheermesjes. Alle troep is aangeland door en bij BDS-Harlingen.
Een opvallende vondst was een complete hijskraan. Deze kraan stond ooit aan boord van de Noorse coaster LINITO. Dit vrachtschip raakte op 1 januari 1995 in nood bij Vlieland. Net als 24 jaar later de MSC Zoe, die daardoor 342 containers verloor. Niet al het afval dat wordt gevonden met CleanUpXL is afkomstig van MSC Zoe, en in de loop van het project wordt het afval steeds lastiger te herleiden naar MSC Zoe: het afval verzandt of drijft naar andere locaties in de zee. Maar afval is afval en dat hoort niet in zee, dus nemen we het mee!
Opruimen is niet alles
Het opruimen van rommel uit zee is niet het enige wat er bereikt is met CleanUpXL. Er zijn lessen getrokken uit de containerramp, en de projectpartners pleiten ervoor om de containervaart veiliger te maken. Sinds 2019 zijn er al belangrijke stappen gezet. Zo heeft de Internationale Maritieme Organisatie besloten dat het overboord slaan van containers op zee, vanaf 2026 verplicht gemeld moet worden door de kapitein aan schepen die in de buurt varen en aan de dichtstbijzijnde kuststaat.
Een andere mijlpaal is dat informatie over verloren lading die in zee belandt, voortaan openbaar moet worden gemaakt. Een lijst met sonarbeelden die de reder MSC naar aanleiding van de ramp heeft gemaakt van 6000 objecten die op de zeebodem liggen, was in eerste instantie niet openbaar. Dat bemoeilijkte het opruimen. Een Woo-verzoek* van het Leiden Advocacy Project on Plastic bracht daar verandering in. Dankzij de informatieplicht kan een beter beeld worden gevormd van de omvang en aard van verloren vracht en kan er adequater opgetreden worden bij opruimacties.
Het projectteam van CleanUpXL onderzoekt momenteel of het mogelijk is om een fonds op te richten waarin onder andere verzekeraars, reders en overheden bijdragen storten. Deze bijdragen worden besteed aan het bergen van het afval dat in zee ligt. Hoognodig als we willen blijven werken aan een schone zee.
* De Wet open overheid (Woo) gaat over het recht op informatie over wat de overheid doet. Een van de doelen van de Woo is dat de overheid zelf meer informatie openbaar maakt.
Zelf de handen uit de mouwen steken?
Ondanks deze vooruitgang ligt er helaas nog steeds veel afval op de zeebodem. We blijven daarom opruimen. En jij kan meehelpen! Een deel van het afval uit zee, spoelt aan op de kust. Ook dit jaar worden er weer tal van opruimactiviteiten georganiseerd langs de Waddenkust. Wil je mee helpen opruimen? Houd dan de agenda in de gaten!
Deze pagina delen?
