Vijf vragen over mijnbouw onder de Waddenzee
Alsof de Waddenzee niet al te veel door de mens wordt gebruikt voor scheepvaart, visserij, recreatie en zelfs militaire oefeningen, legt ook de industrie nog eens beslag op de Waddenzee. Vijf vragen over mijnbouwactiviteiten in de Waddenzee.
1. Wat houdt mijnbouw onder de Waddenzee in?
Al sinds de jaren ’80 wordt – ondanks veel protest – gas gewonnen onder het wad. Bestaande gaswinningsprojecten zijn er helaas met bekende effecten op natuur en het klimaat.
Daarnaast zijn er alweer nieuw plannen voor gaswinning, namelijk op het wad bij Ternaard. Maar niet alleen gas wordt onder de Waddenzee vandaan gehaald, de zoutindustrie heeft ook zijn oog laten vallen op het natuurgebied. Sinds 2020 wordt in de Waddenzee zout gewonnen, vooral bedoeld voor gebruik als onthardingszout, als strooizout en als grondstof voor de chemische industrie.
2. We willen toch stoppen met gas?
Met een dreigende klimaatramp is het natuurlijk sowieso een slecht idee om nog fossiele brandstoffen te winnen, maar nieuwe gaswinning in een internationaal erkend Unesco Werelderfgoed is al helemaal een absurd plan.
Een oplossing voor de huidige energiecrisis is het ook al niet: het zou nog jaren duren voordat dit veld echt gas gaat leveren. Die tijd kunnen we beter gebruiken om te investeren in duurzame energiebronnen.
3. Wat zijn de gevaren van gaswinning?
Om te beginnen is een boorplatform een potentiële gifbom. Bij boringen worden namelijk giftige stoffen gebruikt en kunnen giftige stoffen zoals kwik uit de bodem vrijkomen. In 2019 spoelde nog een deel van een boorlocatie op West-Ameland weg. De kans is groot dat daarbij ook giftige stoffen de Noordzee in spoelden.
Maar ook wanneer er schuin vanaf de wal wordt geboord zijn er schadelijke effecten van gaswinning. Het grootste probleem is namelijk de bodemdaling die ontstaat wanneer het gas onder de wadbodem vandaan wordt gehaald.
Doordat delen van de Waddenzee lager komen te liggen, vallen minder wadplaten droog bij laag water. Dat is problematisch voor vogels als de rosse grutto, de kanoet en de kluut. De vogels hebben de wadplaten nodig om op te vetten en zo hun lange reis richting het zuiden te overleven. Juist het voedsel dat beschikbaar is in de droogvallende zeebodem is van groot belang voor de overleving van deze bedreigde vogelsoorten.
4. Hoe wordt zout gewonnen?
Het zout halen de bedrijven in de Waddenzee niet uit het zeewater, maar uit zoutlagen onder de grond. Die lagen zijn miljoenen jaren geleden ontstaan doordat het water uit binnenzeeën verdampte, waarna het zout achterbleef. Het zout wordt gewonnen door oplosmijnbouw, een riskante bezigheid. Hierbij wordt gloeiendheet zoet water in de ondergrondse zoutlaag gepompt waarin het zout oplost. Het zoute water wordt opgepompt waarna een holte in de ondergrond achterblijft die gevuld is met pekel, de caverne. Een dun laagje olie op de pekel beschermt het dak van de zoutcaverne tegen oplossen.
5. Wat is het gevaar van zoutwinning?
In Nederland is het al een paar keer gebeurd dat een zoutmijn instortte. Een onafhankelijk onderzoek in opdracht van Staatstoezicht op de Mijnen maakt duidelijk dat het gevaar voor instorting van zoutmijnen nog steeds realistisch is. Daarmee bestaat er ook een risico op het ontstaan van een ‘sinkhole’ aan het aardoppervlak (in dit geval onder de Waddenzee, vlakbij Griend) én verspreiding van de geïnjecteerde olie. Het weghalen van zout uit de ondergrond gaat ook zorgen voor forse bodemdaling. Die komt dus bij de daling die al door gaswinning wordt veroorzaakt. Door de daling van de zeebodem bij de Ballastplaat, waar het zout gewonnen wordt, zal een kleiner oppervlakte van deze plaat nog boven water komen bij eb. Dat zorgt ervoor dat er minder voedsel beschikbaar komt voor vogels.s
Deze tekst is geschreven door wetenschapsredacteur Koen Moons. In het mooie Unesco Werelderfgoed Waddenzee stapelen de schadelijke activiteiten zich op. Allemaal omdat we met z’n allen de economie op één zetten in plaats van de natuur. Als we op deze voet verder gaan, is het op den duur gebeurd met de natuur. De Waddenvereniging luidt daarom de noodklok.
Ga voor meer informatie naar www.waddenvereniging.nl/echt.
