De Waddenzee wordt langzaam zoeter

[PIC1028|R]De westelijke Waddenzee wordt steeds zoeter, zo blijkt uit een onlangs gepubliceerde reeks van 140 jaar zoutmetingen. Deze trend wordt veroorzaakt door een toename van afvoer van rivierwater richting zee. Dit is grotendeels toe te schrijven aan wijzigingen in de waterhuishouding in Nederland. Daarnaast speelt klimaatverandering een rol, waarbij er steeds meer regen op land valt en er meer water afgevoerd moet worden naar zee.

Vanaf 1861 wordt behalve de temperatuur ook het zoutgehalte van het zeewater gemeten. Zoet water komt via de Rijn en het IJsselmeer in de Waddenzee. De mate van rivierafvoer, en daarmee ook het zoutgehalte van de Waddenzee, hangt samen met regenval en de regeling van de waterstand in Nederland. De meerjarige trend in de meetserie laat zien dat het zoutgehalte van de Waddenzee langzaam afneemt en de jaarlijkse fluctuaties zijn toegenomen.

Korte geschiedenis

De verzoeting van de Waddenzee werd al in de 18de eeuw ingezet met het aanleggen van het Pannerdens kanaal bij Arnhem, die de Rijn met de IJssel verbindt. Door dit kanaal is er geleidelijk aan meer zoet water via de IJssel naar de Zuiderzee afgevoerd. De afvoer via de IJssel nam in de jaren ’70 verder toe met de aanleg van de sluizen in de Nederrijn. Deze sluizen zijn in 1971 geopend ten behoeve van de groeiende druk van de scheepvaart.
Over de jaren heen treden er pieken en dalen op in het zoutgehalte, die afhangen van de jaarlijkse variatie in de afvoer van rivierwater. Deze variatie hangt sterk samen met de jaarlijkse verschillen in regenval. Vanaf de jaren ’30 zijn de fluctuaties in het zoutgehalte toegenomen. De oorzaak hiervan ligt bij de aanleg van de Afsluitdijk, in 1931. Met de afsluiting van de Zuiderzee werd het bekken van de westelijke Waddenzee tot de helft teruggebracht. Met de verkleining van het bekken is de Waddenzee gevoeliger geworden voor variaties in de aanvoer van rivierwater, met alle gevolgen voor de schommelingen in het zoutgehalte.

Mens en klimaatverandering

De meetserie illustreert de verreikende invloed van menselijke ingrepen in het achterland op de Waddenzee. De verwachting is dat de afvoer van rivierwater de komende decennia alleen maar groter zal worden, wanneer er door klimaatverandering meer neerslag in West-Europa zal vallen. De verzoeting van de Waddenzee zal zich dan ook in de komende decennia voortzetten en de fluctuaties in het zoutgehalte worden mogelijk sterker. De gevolgen hiervan voor het ecosysteem zijn nog grotendeels onbekend.