De zeealant, een nieuwe geneeskrachtige kwelderplant
Door Hans Revier
In 2006 vond men in Zeeland –op de strandvlakte Kwade Hoek op Goeree– het eerste volgroeide exemplaar van de zeealant. Snel daarna volgde waarnemingen op het vogeleiland Griend, de schorren nabij Texel en recentelijk op de kwelders van Schiermonnikoog. De zeealant is niet moeilijk te herkennen. Een volgroeide bloeiende plant heeft rechtopstaande stengels (15 tot 100 centimeter hoog), vlezige bladen en gele samengestelde bloemen. De plant is algemeen langs de Middellandse Zeekust, de Atlantische kusten van Spanje en Portugal, en de kusten van de Britse eilanden. De zeealant groeit op uiteenlopende plaatsen. Naast rotsen en kliffen komt hij voor op strandvlaktes, op hogere kwelders en de duinvoet. Op Schiermonnikoog vonden medewerkers van Natuurmonumenten de plant tussen strandkweek en kwelderzegge bij een van de eilander slenken.
Zeestromen
Naar alle waarschijnlijkheid is de zeealant met zeestromen vanuit Engeland in het waddengebied terecht gekomen. De dichtstbijzijnde populaties groeien in het estuarium van de Theems ten oosten van Londen. De zaden van de zeealant zijn te zwaar om over die afstand van enkele honderden kilometers door de wind getransporteerd te worden. Wel behouden ze in zeewater lange tijd hun kiemkracht en blijven goed drijven. Een andere niet uit te sluiten mogelijkheid is dat stukken wortelstok vanuit Engeland in de Waddenzee zijn aangespoeld. Door het warmer wordende klimaat is de verwachting dat de zeealant zich in het Nederlandse waddengebied weet te handhaven.
Gesuikerde wortels
Van de alanten, planten die behoren tot het geslacht Inula, is de geneekrachtige werking al sinds mensenheugenis bekend. Het gebruik als medicijn is zowel bekend uit de Chinese als uit de Grieks-Romeinse geneeskunst. Volgens de Romeinse historicus Plinius was keizer Augustus zo verzot op de alant dat hij opdracht gaf geen dag voorbij te laten gaan zonder de gesuikerde wortels van de plant te nuttigen. In de Middeleeuwen schreef men de wortels van de alant voor bij problemen met de spijsvertering of vastzittende hoest. Farmacologisch onderzoek naar de zeealant wees uit dat de etherische oliën uit de stengels van de plant sterke antioxidanten zijn met een mogelijk heilzame werking bij lever- en nieraandoeningen. In Zuid-Europa ziet men de zeealant dan ook als een kansrijke soort bij de ontwikkeling van ‘zoute landbouw’.
De foto in de header toont een soortgenoot op Terschelling, de Engelse alant (Inula britannica) en is gemaakt door Henk Postma.
Bronnen:
Kers, B., Ketelaar, R., & van Zuijen, M. (2008). Twee vondsten van Zeealant (Inula crithmoides L.) in Nederland. Gorteria: tijdschrift voor de floristiek, de plantenoecologie en het vegetatie-onderzoek van Nederland, 33(3), 77-82.
http://www.repository.naturalis.nl/document/568140
Seca, A. M., Grigore, A., Pinto, D. C., & Silva, A. M. (2014). The genus Inula and their metabolites: From ethnopharmacological to medicinal uses. Journal of ethnopharmacology, 154(2), 286-310.
Flora van de Wadden: http://plantenrijk.blogspot.nl/2015/09/zeealant.html
Ventura, Y., Eshel, A., Pasternak, D., & Sagi, M. (2015). The development of halophyte-based agriculture: past and present. Annals of botany, 115(3), 529-540.
Artikel WadWeten
In de serie WadWeten artikelen wordt het waddengebied beschreven vanuit verschillende onderzoeksdisciplines, zoals de biologie, geologie en cultuurhistorie. Een wetenschappelijke benadering in heldere taal. De berichten worden beurtelings geschreven door wetenschappers van de Waddenacademie en de Waddenvereniging. Wilt u op de hoogte blijven? Schrijf u dan in voor het maandelijkse WADDEN nieuws of houdt deze pagina regelmatig in de gaten.
In 2010 werden een aantal WadWeten artikelen gebundeld in het boekje Waddenwijsheid (ISBN 9789087410230).
Begin 2015 kwam er een vervolg: Meer Waddenwijsheid (ISBN 9789087410322). Het rijk geïllustreerde boek geeft antwoorden op vragen als: welke beestjes krioelen er in het zand, welke wadvogels werden gegeten in de terpentijd, hoe oud wordt een zwaardschede, welke stormen zijn gevaarlijk voor de Wadden.
