4 juni 2015 Zeekool, een zilte zeldzaamheid Door Hans Revier De zeekool is in Nederland een zeldzame en beschermde plant. Van nature komt deze koolsoort voor op kiezelstranden en rotskusten. De aanleg van zeewerende dijken betekende dat ook in Nederland voor de zeekool geschikte habitats ontstonden. De karakteristieke plant wordt nu op de Afsluitdijk en de dijken van de Waddeneilanden regelmatig aangetroffen. De jonge stengels van de zeekool zijn eetbaar en worden op Texel professioneel geteeld. Tumbleweed De zeekool (Crambe maritima) is een overblijvende zomerbloeier (mei tot en met augustus) die jaren oud kan worden. Met zijn vlezige, lang gesteelde, blauwgroenebladeren en witte, sterk naar honing ruikende bloemen is het een opvallende verschijning. De plant is kan tot 80 centimeter hoog worden en ruim een meter in omvang. Kiezelstranden en rotskusten zijn het favoriete leefmilieu van de zeekool. Daar ontkiemen de zaden in het vloedmerk. De planten zijn tolerant voor zoute sproei, maar houden er niet van om regelmatig door zeewater overspoeld te worden. Na het ontkiemen duurt het een aantal jaren voor de plant gaat bloeien. De bloemtrossen staan in sterk vertakte pluimen bijeen. De witte bloemen vormen dikke zaden die enkele maanden in zee kunnen blijven drijven. Getijdenstromen kunnen de losse zaden of bloemstengels met zaden over grote afstanden verspreiden. Aangespoelde bloemstengels kunnen verder door de wind als ‘tumbleweeds’ hun zaden verspreiden. Beschermd De kusten van Noordwest-Frankrijk en de Britse eilanden vormen het oorspronkelijke leefgebied van de zeekool. Ook rond de Zwarte Zee en de Oostzee bevinden zich populaties van deze soort. Sinds 1935 komt zeekool ook voor in Nederland. Nadat de eerste plant op Schouwen gevonden werd duurde het lang voordat de soort zich verder uitbreidde. Dijken met basaltblokken bleken een geschikte habitat voor de zeekool te zijn. Zo is de Afsluitdijk is een bekende vindplaats en groeien op de Westerzeedijk bij Harlingen enkele planten. Ook op de dijken van de Waddeneilanden komt de soort voor. Zelfs op de puindammen bij Rottumeroog wisten zich in 1987 drie planten te vestigen. Vanwege het zeldzame voorkomen is de zeekool in Nederland beschermd. Niet geheel ten onrechte, want ondanks de opmars in Nederland is het aantal exemplaren per vindplaats klein. In het oorspronkelijke leefgebied nemen de aantallen planten gestaag af. Het bebouwen van de kust en kustverdedigingswerken zijn daar debet aan. Zilte teelt De stengels van zeekool zijn eetbaar en stonden in de 18e eeuw al op het menu in Frankrijk en Engeland. Daar werd de zeekool gekweekt in kasteeltuinen. Ook verzamelde men de sterk oliehoudende zaden. De plant is rijk aan vitamine C, minerale zouten, zwavel en jodium. De bladeren gebruikte men om wonden te helen en de zaden als wormkuur. Zeekool leent zich goed voor de teelt op brakke grond, waar andere tuinbouwgewassen niet gedijen. Van de stammen van de zeekoolplant kunnen in het donker jonge scheuten of stengels worden ‘getrokken’. Bereid als asperges behouden de stengels hun brosheid en smaken nootachtig met een klein bittertje op de achtergrond. Op Texel worden deze stengels van de zeekool professioneel gekweekt. Bronnen Sanyal, A., & Decocq, G. (2015). Biological Flora of the British Isles: Crambe maritima. Journal of Ecology, 103(3), 769-788. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1365-2745.12389/pdf de Vos, A. (2011). Sustainable exploitation of saline resources. Ecology, Ecophysiology and cultivation of potential. http://www.waddenacademie.nl/fileadmin/inhoud/pdf/06-wadweten/Proefschriften/Thesis_Arjen_de_Vos.pdf Cadee, G. C. (2005). Drifting branches of Crambe maritima L. with fruits. CBM-Cahiers de Biologie Marine., 46(2), 217. http://www.vliz.be/imisdocs/publications/72107.pdf Van der Meijden, R., & Holverda, W. J. (1988). Nieuwe vondsten van zeldzame planten in 1987. Gorteria: tijdschrift voor de floristiek, de plantenoecologie en het vegetatie-onderzoek van Nederland, 14(3/4), 71-89. http://www.repository.naturalis.nl/document/568551
