24 augustus 2012 Een dagje naar het strand door Hans Revier Een paar dagen mooi weer en half Nederland staat in de file naar de kust. Het strand is dan de plek om in de branding verkoeling te zoeken, te flaneren langs de vloedlijn of te loungen in een trendy strandtent. Het overgrote deel van de zonnebadende badgasten is zich onbewust van de specifieke natuurwaarden die de Nederlandse Noordzeestranden in potentie hebben. Vooral op de Waddeneilanden vinden we nog lege stranden waar de natuur ongestoord zijn gang kan gaan. [PIC2996]Strand is meer dan zand In het onderzoeksproject De ecologie van de zandige kust, voortgekomen uit een samenwerking tussen de Waterdienst van Rijkswaterstaat en het Instituut voor Ecologische Wetenschappen van de VU, zijn de Nederlandse stranden geïnventariseerd. Hieruit blijkt dat de stranden van de Waddeneilanden fijn, kalkarm zand hebben dat goed doordringbaar is. Het zand is slecht gesorteerd, dat wil zeggen dat zandkorrels van allerlei maten door elkaar heen voorkomen. De stranden van de Waddeneilanden zijn vlak in tegenstelling tot de steilere stranden van de Hollandse kust. Daar is het zand grover en ten zuiden van Egmond bevat het meer kalk. De soortenrijkdom en het aantal organismen is kleiner dan op de stranden van de Waddeneilanden. [PIC2995]Meiofauna Als je na een verkwikkend bad in de branding wegdoezelt in de zomerzon besef je niet dat in het vochtige zand onder je handdoek het krioelt van het leven. In de kleine ruimtes tussen de zandkorrels kunnen naar schatting wel 8 miljoen organismen voorkomen. Beerdiertjes bijvoorbeeld, microscopisch kleine beestjes die de meest barre omstandigheden kunnen overleven. Tot deze meiofauna of interstitiële fauna behoren ook tal van nematoden, copepoden en niet te vergeten bacteriën. Maar ook de wat grotere dieren die in het strand van deze meiofauna leven ontsnappen vaak aan onze aandacht. Bodemdieren als de gemshoornworm, zandvlokreeft en kniksprietkreeftje zijn weer het voedsel voor de vogels en vissen (zandspiering) die op het strand en in de branding naar voedsel zoeken. Strandbroeders [PIC2997]De drieteenstrandlopers zijn niet te missen tijdens een herfstwandeling over het strand. De kleine steltlopertjes rennen voortdurend de afrollende golfjes langs de waterlijn achterna, onderwijl allerlei eetbaars van het strand pikkend. Deze soort broedt op de toendra’s van Siberië, Groenland en Canada. Bontbekplevier, strandplevier en dwergstern zijn echte strandbroeders. De nesten van deze in Nederland niet algemene broedvogels vallen nauwelijks op tussen de hoopjes schelpen op het strand. Omdat de aantallen van deze soorten in het internationale waddengebied afnamen is in 2001 op de Nederlandse Waddeneilanden een werkgroep in het leven geroepen om de situatie rond de strandbroeders in kaart te brengen en voorstellen te doen voor een betere bescherming. Uit de inventarisatie blijkt dat de stranden van de bewoonde eilanden (325 broedparen in 2008) voor de strandbroeders belangrijker zijn dan de onbewoonde eilanden (48 broedparen in 2008). De aantallen broedparen van bontbekplevier en strandplevier vertonen een dalende tendens. De dwergstern neemt in aantal toe. Strandbroeders zijn erg gevoelig voor verstoring. Het instellen van beschermde gebieden op het strand en het geven van voorlichting aan de strandbezoeker kan er voor zorgen dat de strandbroeders zich kunnen handhaven. Bronnen G.M. Janssen en S. Mulder, 2004. De ecologie van de zandige kust van Nederland Inventarisatie van het macrobenthos van strand en brandingszone. RWS RIKZ / 2004.033 http://www.waddenzee.nl/fileadmin/content/Dossiers/Natuur_en_Landschap/pdf/janssen_mulder_rikz_2004.033_ecologie_zandige_kust.pdf filmpje Strand is meer dan zand http://www.coasttv.eu/index.php?option=com_k2&view=item&id=32:strand-is-meer-dan-zand&Itemid=17 Gerard Janssen, 2008. Strand, meer dan zand. Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar Ecologie van de zandige kust en het waddengebied- vanwege de Stichting Het Vrije Universiteitsfonds- bij de faculteit der Aard- en Levenswetenschappen http://www.waddenacademie.nl/fileadmin/inhoud/pdf/06-wadweten/Oraties/oratie_Gerard_Janssen.pdf Johan Krol, 2010. Aantallen strandbroeders in de Nederlandse Waddenzee Rapportage tm broedseizoen 2008 http://www.waddenzee.nl/fileadmin/content/Dossiers/Natuur_en_Landschap/pdf/Strandbroeders_verslag_tm_seizoen_2008__2_.pdf Rutger Engelbertink, Maurice Paulissen, Gerard Janssen, Thomas Vanagt & Pieter Slim, 2010. Strandreservaten: voor natuur en kustveiligheid. De Levende Natuur 111 – nummer 2 http://documents.plant.wur.nl/imares/zeekust/strandreservaten-111-2.pdf
