De grote vaart in het waddengebied

Door Tim van Oijen
[PIC1483|L]Twee havens in het waddengebied, Bremerhaven/Bremen en Hamburg, staan in de top twintig van meest bedrijvige containerhavens ter wereld. Ze zijn samen met kleinere havens van groot belang voor de economie van de Waddenregio. Regelgeving moet de impact van de grote vaart op natuur, visserij en toerisme beperkt houden.

De Noordzee is een van de drukst bevaren zeeën ter wereld. In totaal zijn er naar schatting 260 duizend vaarbewegingen per jaar. Juist de routes die langs de Waddenzee lopen, worden het meest gebruikt. Een deel van de schepen doet onderweg een van de havens in het waddengebied aan. Deze havens spelen een belangrijke rol in de (regionale) economie van Nederland, Duitsland en Denemarken.

[PIC1481|R]

Containers en olie

De grootste haven van de Waddenzee is Hamburg, met een jaarlijkse overslag van ongeveer de helft van de haven van Rotterdam. Na Hamburg komt Bremerhaven/Bremen. Deze haven heeft net als Hamburg de afgelopen decennia een enorme groei doorgemaakt. Bremerhaven/Bremen verwerkte in 2008 5,5 miljoen TEU (Twenty feet Equivalent Unit, het formaat van een middelgrote container), bijna vijf keer zoveel als in 1990.

Wilhelmshaven is een middelgrote haven die vooral belangrijk is voor het transport van ruwe olie naar de daar gelegen olieraffinaderijen. In recente jaren werd er jaarlijks rond de 40 miljoen ton olie van en naar de haven getransporteerd. Tenslotte zijn er in het gebied meerdere kleinere havens, waaronder Delfzijl en Eemshaven in Nederland en Esbjerg, de enige Deense haven in het waddengebied.

In 2009 is de handel sterk teruggelopen door de economische crisis, maar in 2010 is er al weer sprake van licht herstel. In de eerste helft van 2010 had Hamburg een groei van 8 en 4 procent voor respectievelijk de totale overslag van goederen en de containeroverslag.

[PIC1482|L]

PSSA

De maritieme industrie brengt naast welvaart ook risico’s met zich mee voor mens en milieu. In 2002 zijn de Waddenzee en een omliggend deel van de Noordzee door de International Maritime Organization (IMO) van de Verenigde Naties aangewezen als Particularly Sensitive Sea Area (PSSA). In dit gebied is regelgeving van toepassing die de kans op aantasting van de socio-economische en ecologische waarden van het waddengebied door de internationale scheepvaart moet verkleinen.

De IMO heeft ten noorden van de Waddeneilanden transportroutes ingesteld. Dit voorkomt dat schepen kriskras door elkaar heen varen en beperkt het risico op aanvaringen. Verder is er een aparte route voor schepen die gevaarlijke goederen vervoeren. Deze route ligt verder van de kust waardoor bij calamiteiten de gevolgen voor het waddengebied beter te controleren zijn.

De effectiviteit van de instelling van de PSSA moet nog wel beter. Uit een evaluatie door de Southampton Solent universiteit blijkt dat vaarbewegingen, offshore activiteiten en (olie)vervuilingen en andere calamiteiten beter geregistreerd moeten worden en dat deze gegevens toegankelijker moeten zijn. Ook bleek uit een enquête onder de beroepsgroep dat lang niet iedereen op de hoogte is van de aparte status en grenzen van het gebied. Goede communicatie en waar nodig aangescherpte regelgeving zullen de risico’s voor natuur, visserij en toerisme binnen de perken moeten houden.

Bronnen

Wadden Sea Quality Status Report (QSR) 2004.