Biodiversiteit, stabiliteit en herstelvermogen

[PIC1213]De Waddenzee kent een hoge biodiversiteit. Vele soorten vogels, vissen en planten vormen samen een hechte leefgemeenschap. Binnen die leefgemeenschap nemen de verschillende soorten ieder een eigen plaats in; herbivoren en carnivoren houden elkaar mooi in evenwicht. Bij een gezonde Waddenzee hoort een rijk bodemleven. De wormen, schelpdieren en garnaaltjes in de wadbodem vormen het voedsel voor de vogels en vissen. Tegelijkertijd leeft een deel van deze bodembewoners van jonge vislarven: binnen het voedselweb van de Waddenzee is weinig eenrichtingsverkeer. De hoge biodiversiteit tezamen met de complexiteit van het voedselweb verleent het waddenecosysteem stabiliteit, veerkracht en herstelvermogen.

Stabiliteit

Een leefgemeenschap is gebaat bij een hoge biodiversiteit. In het algemeen geldt dat hoe meer verschillende soorten aanwezig zijn; hoe stabieler het ecosysteem. Valt er een bepaalde soort weg, dan kan een andere soort de open plek innemen.
In de Waddenzee zijn de afgelopen decennia een aantal veranderingen opgetreden. Klimaatverandering heeft bijvoorbeeld bijgedragen aan het verdwijnen van schelpdier- en vissoorten Daar zijn een aantal andere soorten voor in de plaats gekomen. Soorten die elkaar nog steeds in evenwicht houden. Zo blijft de leefgemeenschap in tact.

Veerkracht

Een hoge biodiversiteit verleent een ecosysteem ook veerkracht. De soortenrijkdom maakt dat een systeem plotselinge veranderingen kan weerstaan zonder uit balans te raken. De Waddenzee heeft warme en koude winters gekend, perioden van eutrofiëring en locale zuurstofloosheid. Deze invloeden zijn weliswaar van tijdelijke invloed op de dynamiek van populaties, maar hebben het ecosysteem van de Waddenzee niet wezenlijk aangetast. De Waddenzee kent nu nog steeds een hoge voedselrijkdom voor veel vogels en vissen.

Herstelvermogen

De Waddenzee bevindt zich thans echter mogelijk in een overgangsperiode. Net als in veel andere kustzeeën is de afgelopen decennia de biodiversiteit teruggelopen. Menselijke invloeden zoals overexploitatie en grootschalige infrastructurele ingrepen zijn hiervan de oorzaak. Zo zijn in de Waddenzee de schelpdierbestanden de laatste decennia sterk teruggelopen. De gevolgen voor de bodemstabiliteit, de aan de schelpdierbanken verbonden flora en fauna en de effecten op het voedselaanbod voor vogels en vissen zijn onderwerp van studie. Mogelijk heeft de Waddenzee, dankzij haar hoge soortenrijkdom, nog voldoende veerkracht om van alle ingrepen te herstellen.

Illustratie: Oscar Bos, Ecomare
Bron: C. Folke en anderen (2004) Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics 35: 557-581
B. Worm en anderen (2006) Science 314: 787-790