Zeegrasonderzoek

Door Cora de Leeuw

De laatste jaren zijn er grote vorderingen gemaakt in de kennis over de mogelijkheden en methoden van het herstel van zeegras in de Waddenzee en elders. Onderzoek heeft uitgewezen dat behandeling van zeegraszaden met kopersulfaat een effectieve manier is om besmetting met ziekmakende Phytophthora-schimmels flink te reduceren. Ook de manier van verspreiden van zeegraszaden gebeurt steeds efficiënter. Het herstel van zeegras in de Waddenzee en de Grevelingen is daardoor een stapje dichterbij gekomen.

 

Zeegrassen zijn bijzondere en waardevolle soorten, die massaal groeiden in de Zuiderzee en niet vanzelf zullen terugkeren in de Waddenzee. Daarom wordt er onderzoek gedaan naar mogelijkheden van herstel van de zeegraspopulatie (zie WadWeten 15-03-2018). In 2015 is een belangrijke factor ontdekt die groei van zeegras belemmert, namelijk de aanwezigheid van zeewaterschimmels uit de Phytophthora-familie: Phytophthora gemini, Phytophthora inundata en Halophytophthora spp. Tot deze familie behoort ook de gevreesde aardappelziekte. De zeewater-Phytophthora’s zijn andere ziekteverwekkers dan de Labyrinthula zosterae, die de zeegrasziekte rond 1930 veroorzaakte. De zeewater-Phytophthora-schimmels komen op verschillende plaatsen in Noord-Europa en aan de oostkust van de Verenigde Staten voor. Het Nederlandse zeegrasherstelproject in de Waddenzee wordt uitgevoerd door middel van het uitzaaien van zeegraszaad. Daarom is het succes van dit project afhankelijk van een goede kiemkracht van de zaden.

 

Phytophthora

Schimmels uit de Phytophthora-familie zijn zeer besmettelijk en leiden over het algemeen tot ernstige ziekteverschijnselen. Van de zaden van het Groot zeegras uit Sylt, dat gebruikt is voor de herstelprojecten in de Waddenzee (zie WadWeten 15-03-2018), bleek 99% besmet te zijn. Op andere plaatsen bleek besmet zaad niet meer kiemkrachtig te zijn. In een laboratorium zijn proeven gedaan met Phytophthora-besmetting, in relatie tot potentieel belangrijke sturende omgevingsfactoren, zoals sedimenttype, wintertemperatuur en transporttemperatuur. Daarnaast is een ontsmettingsmethode getest. Uit de experimenten bleek dat Phytophthora het beter deed in zandig dan slibbig sediment en beter onder koude dan warmere wintertemperaturen. Behandeling met ethanol om besmetting te beperken bleek niet effectief. Aanbevolen werd om te investeren in de ontwikkeling van een methode die Phytophthora-besmetting uitschakelt of vermindert.

 

Kopersulfaat

Bij andere soorten Phytophthora’s is gebleken dat de besmetting met succes gereduceerd kan worden door behandeling met kopersulfaat. Daarom is onderzocht of dit ook een goede behandeling zou kunnen zijn bij de zoutwater-Phytophthora’s die zeegras aantasten. Uit laboratorium experimenten is gebleken dat kopersulfaat ook in dit geval werkzaam is. Het reduceerde de besmettingsgraad met wel 86 procent. Ook bleek dat de zeegraszaden in de winter goed onder gekoelde omstandigheden in het laboratorium bewaard en behandeld kunnen worden. Een behandeling met een laag zoutgehalte (0,5 ppt) remde de besmetting weliswaar met 100 procent, maar het verminderde ook de kieming met een factor 9. Daarom wordt deze behandeling niet aanbevolen.

 

Uithuizen, Griend en Zeeland

 Op het Groninger wad bij Uithuizen is in het voorjaar van 2017 geëxperimenteerd met de nieuwste inzichten. Voorheen werden de zeegraszaden, die in het najaar waren geplukt op Sylt, direct in de Waddenzee in uienzakken opgehangen, in de hoop dat ze op een natuurlijke manier zouden verspreiden en kiemen. In 2017 zijn de zaden in de winter onder gecontroleerde omstandigheden opgeslagen en behandeld met kopersulfaat. Daarna zijn ze in het voorjaar met een kitspuit, waarin zaden waren vermengd met verdikte wadklei, ingespoten op het wad. Dit leidde bij Uithuizen tot een veel grotere dichtheid van opgekomen planten (1,8 planten per vierkante meter) dan in de twee voorgaande jaren (respectievelijk 0,01 en 0,02 planten per vierkante meter). De komende jaren zal op Griend en in Zeeland (Grevelingenmeer) verder onderzoek gedaan worden naar zeegrasherstel. Voor de Deltawerken kwamen zeegrasvelden in de Zuiderzee en in de Grevelingen (heel helder water) massaal voor, nu nauwelijks meer. Gekeken wordt of de omstandigheden al weer gunstig genoeg zijn voor herstel van de velden, in de hoop dat er uiteindelijk gezonde velden, zonder besmetting, ontstaan die zichzelf in stand kunnen houden.

 

Illustraties

Klik op een afbeelding voor een vergroting en toelichting

 

 

Bronnen