Licht in de duisternis

Het water van de Waddenzee is troebel, waardoor er relatief weinig zonlicht doordringt. In veel delen van de Waddenzee ontvangen algen gedurende een groot deel van het jaar te weinig licht om optimaal te kunnen groeien. Dit aspect van de waterkwaliteit is tot nu toe sterk onderbelicht gebleven het wordt hoog tijd voor meer aandacht. De afname van de waterkwaliteit is een van de belangrijke oorzaken van de sluipende achteruitgang van de Waddenzee en vormt een bron van zorg in bijvoorbeeld het Eems-estuarium.
[PIC1098|R]

Troebel water

De Waddenzee is troebel; in het water zweeft veel zand, slib en organisch materiaal. Dit opgeloste materiaal wordt aangevoerd vanaf het achterland en vanuit de Noordzee. Ook het sediment dat vanaf de bodem opdwarrelt levert een belangrijke bijdrage aan de vertroebeling. Daarbij houden wind en getij het zeewater in beweging, waardoor veel materiaal slechts langzaam naar de bodem zakt.
Deze troebelheid maakt dat het zonlicht niet diep in het water doordringt en slechts hier en daar de bodem bereikt. Op rustige zomerdagen is er voldoende lichtinval om in de ondiepere geulen de garnalen te zien rondspringen. Maar veelal is het zicht in de Waddenzee nog geen 20 centimeter.

Algengroei en licht

De algen in het water krijgen dus maar weinig licht. De groeisnelheid van deze algen kan hierdoor beperkt worden; algen hebben net als iedere plant naast voedingsstoffen ook licht nodig om te groeien (zie artikel van 20 maart). Op zomerse dagen valt het probleem nog mee; wanneer de zon hoog aan de hemel staat dringt er meestal genoeg licht door in het water. Echter, in het voor- en najaar ontvangen de algen minder licht dan ze nodig hebben om optimaal te kunnen groeien. De laagstaande zon en kortere dagen in combinatie met de troebelheid van het zeewater leiden tot een afname in algengroei.

Er is opmerkelijk weinig aandacht voor dit fenomeen. Er wordt in de Waddenzee veel onderzoek gedaan naar de beschikbaarheid van voedingsstoffen. Het onderzoek naar de relatie tussen algengroei en licht staat daarbij nogal in de schaduw. Onterecht, want algen staan aan de basis van de voedselketen, dus een goede algengroei is een voorwaarde voor een gezond ecosysteem.

Achteruitgang waterkwaliteit vraagt om meer aandacht

Op een aantal locaties is de hoge troebelheid van het water daadwerkelijk reden tot zorg. Zo is het Eems-estuarium de laatste jaren uitgegroeid tot een probleemgebied, omdat de waterkwaliteit daar steeds verder achteruit gaat. De hoge troebelheid, onder andere veroorzaakt door aanhoudende baggeractiviteiten, verstoren het lichtklimaat voor planten en dieren. Het is dan ook van groot belang om snel meer kennis te ontwikkelen over de rol van licht en troebelheid in relatie tot algengroei. De Waddenzee is de laatste decennia sluipenderwijs achteruit gegaan, mede door een tekort aan inzicht. Hoog tijd dus, voor meer licht op deze zaak!

Bron: F. Colijn & G.C. Cadee (2003) Journal of Sea Research 49: 83- 93