Ga met ons mee op excursie
Maak een verschil voor het waddengebied met je bedrijf, vrienden of familie!
Home Waddenmagazine Wadgidsen in opleiding
Journalist Annemarie Bergfeld ging mee op training. De donkergrijze lucht die boven de Waddenzee hangt, liet een kwartiertje eerder nog een flinke hagelbui los op de noordpunt van Texel. Het talud is glad als een groep van tientallen mensen de dijk naar het wad afdaalt. ‘Voorzichtig! Zijwaarts lopen!’, roept Lonneke Bitter die vooropgaat. ‘Jaaa, net als krabben’, klinkt het uit de groep. Begin april gingen vijftien nieuwe wadgidsen van de Waddenvereniging voor de eerste keer mee op trainingsweekend. Een aantal van de ouderejaars – sommigen gidsen al tien jaar – verzorgt het programma. Op dag één staat een wadexcursie op het programma. Weer of geen weer.
Ieder normaal mens zou zeggen dat het géén weer is. Althans niet voor een excursie op het wad. Wind: NW5, temperatuur 7 graden Celcius, de watertemperatuur zal niet veel hoger zijn. Maar daar maalt een wadgids of wadgids in spé niet om. Vol overgave stort iedereen zich de dijk af om over keien, door slik en velden blaasjeswier en door meer dan kniehoog water naar een zandbank te waden. ‘Vanmiddag worden jullie op karakter getest’, lacht Bitter. ‘We gaan meteen voor de vuurproef.’
Bitter gidst al acht jaar voor de Waddenvereniging en is voorzitter van de werkgroep Scholing. Vandaag laat ze de eerstejaars kennismaken met de wondere wereld van de wadbodem. Enkele van de wadgidsen-in-opleiding kennen de Wadden al sinds hun jeugd, voor anderen is het een compleet nieuwe wereld. Jelle Biegel was er vorig jaar voor het eerst toen hij een wadlooptocht zou maken. ‘Het was te slecht weer, dus het werd een kweldertocht, maar ik was meteen verkocht. Toen ik later op Facebook een oproep voor wadgidsen zag staan, wist ik het meteen. Normaal gesproken zit ik in de zomervakantie drie weken voor mijn tentje in Frankrijk, maar ik ga veel liever gidsen in het waddengebied en andere mensen ook bewust maken van de schoonheid en de kwetsbaarheid van dit gebied.’
De Oostenrijkse Alex Markl (foto rechts) woont sinds een halfjaar in Amsterdam en was één keer op de Wadden, op Schiermonnikoog. ‘Ik zag mensen de bodem van de zee opgaan en dat maakte me nieuwsgierig. Ik houd van de natuur en ik vind het geweldig dat in Nederland overal water is, zelfs in Amsterdam. Ik wil graag alles over het waddengebied leren. Door gids te worden, kan ik ook Duitssprekende toeristen kennis over het wad bijbrengen.’
Wat het opdoen van die kennis betreft, hebben de eerstejaars een goeie aan Bitter. Ze ziet meteen van alles liggen en wat zich onder de bodem verscholen houdt, haalt ze met haar spitvork – en groot enthousiasme – naar boven. Ze laat oorkwallen rond gaan, nonnetjes, alikruiken, blaasjeswier, pieren en oesterschelpen. Overal heeft ze een verhaal bij. Dat een wadpier 25 kilo zand per jaar filtert, dat kwallen – haar favoriete zeedieren – zo oud zijn als dino’s en dat hun prikreactie een van de snelste van het hele dierenrijk is, dat eidereenden schelpdieren met schelp en al opeten en dat het niet verstandig is om een mooie met zeepokken begroeide oesterschelp mee naar huis nemen. ‘Prachtig om aan de muur te hangen natuurlijk, maar je moet je realiseren dat zeepokken levende wezens zijn met een functie in het systeem. Op een grote oesterschelp kunnen zomaar zeventig zeepokken zitten. Neem je die mee, dan maak je zeventig beestjes dood.’
De eerstejaars verbazen en verwonderen zich over alle feiten en cijfers. ‘Wauw,’ klinkt het als ze horen hoe mosselen door samen te klonteren zelf hun perfecte leefomgeving creëren. En weer een ‘wauw’ als Bitter (foto links) zegt dat 10 miljoen vogels elk jaar afhankelijk zijn van de droogvallende wadbodem. ‘Vergeleken met het regenwoud of het Great Barrier Reef, net als de Waddenzee een Unesco Werelderfgoed, kent de Waddenzee niet heel veel soorten. Hier gaat het om de grote aantallen. Algen en kiezelwieren, schelp- en weekdieren zijn er in zulke grote hoeveelheden en het ecosysteem is zo perfect in balans dat vogels hier precies vinden wat ze nodig hebben. Ze zijn afhankelijk van het wad. Daar hebben wij een grote verantwoordelijkheid voor.’
Het weekend op Texel is vooral een eerste kennismaking met elkaar en met het wad, hoewel er ook veel eerstejaars tussen zitten die het wad al behoorlijk goed kennen. Sara Koek (op de foto) zeilde er veel met haar ouders en is van het gebied gaan houden. ‘Die liefde wil ik graag aan anderen overbrengen.’ Over een paar weken volgt een tweede, lang, trainingsweekend waarin er kennis gestampt wordt en geoefend met het leiden van een excursie. Na anderhalf uur kennis opzuigen en schoenen die zich met water hebben volgezogen, is het tijd om naar de dijk terug te waden. ‘Geniet nog even van het uitzicht’, spoort Bitter haar groep aan.
Een jachtje ligt droog, de vuurtoren van De Cocksdorp piekt over de dijk, de donkergrijze wolken die steeds boven de Noordzee hingen, hangen daar gelukkig nog steeds. Even is het heel stil in de groep. Een vlucht eidereenden vliegt over, de zon zakt langzaam achter het eiland. Achter de dijk blijkt Alex Markl een klein stukje wad te hebben meegenomen. Boven een grijns van oor tot oor sieren woeste algenstrepen haar wangen. ‘Ik voel mijn tenen niet meer, maar ik ben nu wel een Wadden Warrior. Wauw, dit was mooi.’
In augustus 2021 vond op één dag een telling van de soortenrijkdom op Terschelling plaats. Wadgids Sandra Coenen deed ook mee. ‘Er waren experts van kennisorganisaties als Sovon (vogels) en Ravon (reptielen en amfibieën) aanwezig, die geholpen werden door meer dan honderd vrijwilligers. Er werd vier keer drie uur lang gezocht en geteld. Van lepelaars in de polder en hagedissen op de heide tot broodsponzen, een anemoonsoort, op het wad. Na 24 uur waren er 1075 soorten geteld en op naam gebracht.’
Op Texel en Terschelling bieden de enthousiaste gidsen van de Waddenvereniging bijna dagelijks wad- en sleepnetexcursies aan. Voor kinderen van 6 t/m 10 jaar zijn er kinderstranddagen vol actie, spelletjes en spannende verhalen. Op Terschelling kun je daarnaast ook mee op verkenningstocht naar het waterleven in de jachthaven of op culinaire ontdekkingstocht i.s.m. Flang in de Pan. Boeken kan via de agenda van de Waddenvereniging.
Dit artikel is verschenen in het WADDEN magazine van juni 2022. Tekst en foto’s door Annemarie Bergfeld. Wil je het magazine ook ontvangen? Word lid van de Waddenvereniging vanaf €27,- per jaar, steun ons werk en ontvang het magazine 4x per jaar in de (digitale) brievenbus.
