In het project Wij & Wadvogels zetten we ons samen met andere natuurorganisaties in voor vogelpopulaties in het waddengebied, door nesten te beschermen, broedeilanden aan te leggen en hoogwatervluchtplaatsen te herstellen. Naast een grootschalig kennis- en onderzoeksprogramma wordt bewoners en bezoekers het belang van rust voor vogels duidelijk gemaakt.

 

Leven in de lift

Het afgelopen jaar kwam er meer leven in de Waddenzee. Letterlijk. Lepelaars kwamen bijvoorbeeld in groten getale naar de eilanden en vormden er meer kolonies. Het aantal grijze zeehonden nam met 20% toe en er werden meer zeebaarzen geteld. Maar er meldden zich ook nieuwe soorten. In Friesland werd bijvoorbeeld de brakwaterstrandschelp ontdekt, behalve een fraai scrabblewoord ook een bijzonder diertje dat ooit vanaf zijn oorspronkelijke leefgebied aan de Mexicaanse kust op wereldreis is gegaan. Het was nooit eerder in Friese wateren aangetroffen. En in januari werden op Texel, Vlieland en Ameland levende zeepaardjes gevonden op het strand – uniek, want gewoonlijk zijn de waddenwateren veel te koud voor deze warmteminnaars. Ook de hoekige krab maakt een opmars vanuit zuidelijker wateren. Boswachter Joeri Lamers kwam in 2019 op Terschelling voor het eerst een levend exemplaar tegen en sindsdien worden er jaar op jaar steeds meer gezien. Lamers vermoedt dat ze zich definitief hebben gevestigd in onze wateren. En twee nieuwe mosselbanken die in 2018 in de Waddenzee werden ontdekt, blijken zich volgens onderzoekers van de Wageningen University prima te hebben gehandhaafd – wat niet altijd het geval is. Zulke mosselbanken zijn enorm belangrijk voor een gezond, soortenrijk onderwaterleven.

 

Beleven is beschermen

Voor de vrijwillige waddengidsen van de WEX was het een topjaar. Dankzij hun natuurexcursies beleefden heel veel bezoekers de waarde van het wad. We weten dat vrijwel iedereen die de weidsheid van het wad aan den lijve heeft ondervonden, zich sterk bewust is geworden van het unieke karakter en vooral de kwetsbaarheid van de waddennatuur. En bescherming en behoud beginnen met bewustwording.

 

Zeegras zegeviert

In 2011 startte de Waddenvereniging een project om het in de jaren 30 uitgestorven groot zeegras in de Waddenzee terug te brengen. Dat project is een succes gebleken. En dat is een enorme opsteker, want zeegras heeft veel invloed op andere soorten. Het zorgt er bijvoorbeeld voor dat het water minder troebel wordt; daardoor bereikt meer zonlicht het zeegras en daar profiteert het niet alleen zelf van, maar ook allerlei diersoorten die de grasvelden gebruiken als kraamkamer, foerageergebied en schuilplaats.

 

Vismigratie: eerst het zout, dan het zoet

Belangrijke vissoorten die in de zoute Waddenzee leven, paaien in zoete, achterliggende wateren en groeien daar op. Het is dus essentieel dat die vissen vanuit de Waddenzee hun paaigebieden kunnen bereiken. Daar wordt hard aan gewerkt, en met succes. In het project Vissen voor Verbinding bijvoorbeeld, dat zeeforellen uitzet, barrières in de trekroute beter passeerbaar maakt en de waterkwaliteit verbetert, bijvoorbeeld door onderhoud aan beken. En dan is er de nieuwe Vismigratierivier: een kilometerslange slingerende rivier voor vissen, dwars door de Afsluitdijk. Dit jaar startte de aanleg, direct ten westen van de spuisluizen bij Kornwerderzand. In 2024 is de passage klaar en is dan de eerste plek ter wereld waar trekvissen via een kunstmatige getijdenrivier op de grens van zoet en zout water ongehinderd van en naar hun paaigebieden kunnen zwemmen.

 

Stille pracht

Nog een waddenfilm? Zeker. En wat voor één! De prachtige natuurfilm Silence of the Tides van de bekroonde filmmaker Pieter-Rim de Kroon dompelt je onder in de beelden en geluiden van het wad. Geen commentaar, geen muziek, alleen jij en de kleuren en klanken van de natuur. Een overweldigende kijkervaring.

 

Watertanden van het Wad

Heerlijke vis, lamsvlees, bijzondere schapenkazen en zilte groenten; het waddengebied is een culinair paradijs voor wie weet waar je die lekkernijen kunt vinden. Het project Waddengastronomie zoomt in op die schat aan streekeigen waddenproducten. In een receptuurbank vinden koks, toeristen en consumenten recepten die bedacht zijn door topchefs en culinaire experts, gebaseerd op lokaal en duurzaam verkrijgbare ingrediënten. Er komt een Waddenschijf van vijf, er komt een Maand van het Waddenmenu en Waddenfoodroutes langs lokale voedselproducenten en horecazaken op de Wadden gaan duurzaam culinair kwaliteitstoerisme een boost geven. Elders in dit magazine nemen we alvast een voorproefje.

 

Grenzen aan de groei

Shell is wereldwijd verantwoordelijk om zijn uitstoot van CO₂ sneller terug te dringen en moet daar op korte termijn werk van maken. Deze rechterlijke uitspraak tegen Shell, in een geruchtmakende zaak waarin Milieudefensie het voortouw nam en de Waddenvereniging een van de medepleiters was, was een gamechanger. Want vervuilende bedrijven hebben nu geen excuus meer om het Klimaatakkoord van Parijs aan hun laars te lappen. En dus staan we sterker tegenover andere bedreigingen. Zoals het onzalige kabinetsplan om de NAM (mede-eigendom van Shell) toestemming te geven nog meer aardgas te gaan winnen onder Werelderfgoed Waddenzee. Ruim 50.000 mensen tekenden de petitie tegen dit voornemen al, en dat had succes. Er kwam onafhankelijk juridisch onderzoek waaruit bleek dat een vergunning geweigerd moet, dan wel kan worden. En in het coalitie-akkoord dat op 15 december werd gepresenteerd staat dat er geen nieuwe vergunningen verleend zullen worden voor gaswinning onder de Waddenzee.

 

Handen uit de mouwen

Sinds de MSC Zoe in januari 2019 342 containers – met 3 miljoen kilo lading – verloor in de Noordzee, is nog lang niet alle rommel van die ramp opgeruimd – om nog maar te zwijgen van de rommel die sowieso al op de zeebodem lag. Daarom startten we CleanUpXL: een mega-schoonmaakactie. Doel: in drie jaar tijd 800.000 kilo afval in de Wadden- en Noordzee opsporen, opruimen en hergebruiken.

Ruim 4.500 vrijwilligers, groot en klein, steken de handen uit de mouwen, tal van bedrijven en instanties helpen mee of ondersteunen het project. Ook op land gingen we aan de slag. Project Jut werkt stapsgewijs en structureel aan een schone kust, jaarrond, op de plekken waar dat het hardst nodig is, rekening houdend met kwetsbare natuurgebieden en (broed)periodes. De aftrap werd gegeven op 25 september met het project JutXL, waarin 110 waddenliefhebbers op één dag maar liefst 1.210 kilo aan afval van het Terschellinger strand, wad en kwelder plukten.

8500 hectare Waddenzee gesloten voor garnalenvisserij

Voor het einde van het jaar wordt ruim 8500 hectare aan geulen in de Waddenzee gesloten voor garnalenvisserij om herstel van het bodemleven mogelijk te maken. Dat is de uitkomst van het VISWAD-convenant waar de Waddenvereniging onderdeel van uitmaakt. Wouter van der Heij (marien ecoloog bij de Waddenvereniging): ‘Voor het herstel van de onderwaternatuur van de Waddenzee is het cruciaal dat de zeebodem niet wordt verstoord door slepende vistuigen. In de geulen die nu worden gesloten kan het zeeleven zich ongestoord gaan ontwikkelen en dat is echt winst voor de natuur van de Waddenzee.’

 

Kabel Schiermonnikoog van de baan

In actie komen loont! Ruim 34.000 mensen ondertekenden de petitie die op 15 juni werd aangeboden aan de Tweede Kamer door een opvallende coalitie van eilanders, burgers, boswachters, boeren en waddenliefhebbers. Een klein half jaar later is besloten dat de aanleg van de stroomkabel dwars door Schiermonnikoog van de baan is.

 

 

Uit het WADDEN magazine

Dit artikel is verschenen in het WADDEN magazine van december 2021 (en werd bijgewerkt op 15 december 2021). Tekst Diederik Plug, Catrinus van der Veen, Gerard Bos, Marcel van Kammen, Sportvisserij Nederland, Silence of the Tides en Cris Toala Olivares. Wil je het magazine ook ontvangen? Word lid van de Waddenvereniging vanaf €27,- per jaar, steun ons werk en ontvang het magazine 4x per jaar in de (digitale) brievenbus.