Ga met ons mee op excursie
Maak een verschil voor het waddengebied met je bedrijf, vrienden of familie!
Home Waddenmagazine Wadden fotografie: Cris Toala Olivares
Het begon met zijn luxe fotoboek over de Amsterdamse grachten, dat in 2014 verscheen. Vanuit alle hoeken van de wereld kreeg fotograaf Cris Toala Olivares verzoeken van stadsbesturen om ook hun stad zo mooi in beeld te brengen. Hong Kong wees hij af – ‘dan zou ik een leugen fotograferen’ – het verzoek van Den Helder nam hij aan. Op een vroege zomerochtend koerste hij met zijn Cessna-piloot Melanie op de havenstad af. ‘Breng me naar 3000 meter’, vroeg hij haar, ‘breng me naar de zon’, dan kon hij de stad en de bollenvelden in het mooiste licht vangen. Melanie vloog naar het noordoosten en toen Toala Olivares naar beneden keek, zag hij geulen, prielen, drooggevallen zandplaten en de Vliehors. ‘Het hypnotiseerde me. Het was eb, de zon stond nog heel laag, ik zag kleuren, lijnen, beweging… het was als een schilderij. De sporen van de auto’s in het Vlielander zand zagen eruit alsof ze er met een paletmes waren ingekerfd. Toen ik ’s avonds op de computer op mijn beelden inzoomde, wist ik: hier wil ik meer mee. Ik vond het een mooi onderwerp naast het vulkanenproject waar ik al jaren aan werkte. De Wadden zijn net zo magistraal als vulkanen. Pas na vier jaar realiseerde ik me: hé, ik doe water en vuur.’
“Ten zuidwesten van het Deense eiland Mando ligt zandbank Corresant. Ooit woonden er mensen, maar die werden door stormvloeden verdreven. Nu liggen er vaak zeehonden. Ik werd aangetrokken door de bijzondere vorm van de plaat en de zilverachtige kleur ervan. Golven, wind en getij oefenen allemaal vanaf één kant invloed uit op de zandplaat. Je ziet hoe een stukje langzaam afgebroken wordt. Alsof de foto beweegt. De dynamiek van de Waddenzee laat zich heel moeilijk vangen. Hier kun je zien hoe het werkt.”
Rembrandt
Cris Toala Olivares groeide op in de Ecuadoriaanse havenstad Manta. Na vele omzwervingen woont hij nu met zijn vrouw Alice en hun dochtertje Inez in het Friese Koudum. Hij werkt voor klinkende namen als Reuters, Der Spiegel, The Guardian en National Geographic. Met fotograferen begon hij toen hij als twintiger in Amsterdam woonde en gefascineerd raakte door het licht en de kleuren in de schilderijen van Rembrandt. Schilderen, dat wilde hij ook, maar dan met foto’s. Zonder enige opleiding trok hij met zijn nieuwe camera – die hij kon aanschaffen door zijn gitaar te verkopen – de wereld in: zoeken naar kleuren en lijnen, spelen met scherpte en onscherpte. Vijf jaar later won hij twee Zilveren Camera’s: een derde prijs voor een portret van een overlevende van de genocide in Rwanda en een eerste prijs met een foto van Palestijnse olijfboeren die met traangasbommen bestookt worden.
“Ik vloog terug vanaf het Duitse eiland Borkum naar Nederland. Het was heel warm, daarom vloog ik met de deuren open. Onder mij zag ik heel veel mensen die drooggevallen waren met hun schip. Ze waren oesters aan het rapen, lagen naakt op het dek van hun schip of liepen doelloos rond. Ik zag hoe vrij iedereen zich hier voelde, de kalme eenzaamheid. En ik zag ook een intrigerend tijdelijk landschap van natuurlijke en menselijke sporen. Later ben ik zelf een paar keer meegevaren en drooggevallen met een zeilboot. Het was een unieke ervaring. De mens en natuur in evenwicht met elkaar.”
Hij dook zo diep in de Wadden als hij maar kon, las boek na boek en bekeek het gebied vanaf land en water en vanuit de lucht. ‘Ik wil eerst begrijpen wat ik fotografeer, je kunt geen kunst maken zonder kennis over je onderwerp.’ De fotograaf leerde hoe wind en stroming werken, liet wetenschappers uitleggen wat er in het vogelseizoen gaande is en wanneer hij wel en niet mag vliegen. ‘Ik heb gepraat, gepraat en gepraat. Het meeste heb ik geleerd van de locals.’ Als het nodig is neemt Toala Olivares rustig weken de tijd om research te doen voor één foto.
In januari 2018 trotseerde hij een dag lang een zware storm op een verlaten Deens strand, alles voor de beste foto. ‘Ik kwam een man tegen die zei: “Wat doe jíj hier, ga je niet veel liever op Copacabana liggen?”’ Komend jaar hoopt de fotograaf zijn boek over de Wadden, met vooral luchtfotografie, uit te brengen. Hij wil er een document mee achterlaten, waarin de Wadden vanuit een ander perspectief worden belicht. Zijn foto’s zijn inderdaad als schilderijen. Maar hij maakt geen foto’s om de foto’s. Achter de sierlijke lijnen en kleuren verschuilen zich verhalen. ‘Ik leerde van kunstkenner Jan Six dat schoonheid nodig is om de blik van de toeschouwer te vangen. Als de schoonheid je eenmaal gegrepen heeft en je kíjkt, dan volgt daarna vanzelf ’the hit in the face’. Dan zie je het verhaal erachter. En daar gaat het me om: de genezende krachten van de zee, de formidabele luchtkwaliteit, het verhaal van 500 jaar landaanwinning.’
“De vuurtoren Hoge Weg ligt aan de rand van de vaargeul tussen Mellum en Butjadingen, 25 kilometer ten westen van Bremerhaven. Het is het oudste baken in de Outer Weser. Bij hoogtij wordt de toren volledig omringd door water, bij eb valt de gelijknamige zandbank Hoge Weg droog. De toren wordt nog steeds bewoond. Ik maakte deze foto precies op het moment dat iemand stond te wachten op een boot die hem naar het vasteland kon brengen. Later probeerde ik nog met de bewoners in contact te komen, maar dat is niet gelukt. Het is fascinerend dat er mensen wonen op deze plek, afgezonderd van de wereld, omringd door water.”
Band met het land
De mensen die Toala Olivares op de dijk of in het café tegenkwam – ‘er zijn heel wat Nobeltjes doorheen gegaan’ – leerden hem na verloop van tijd anders naar het gebied kijken. ‘De natuur van de Wadden is groots, maar alles wat mooi is, heeft ook een donkere zijde. Ik heb mensen zien huilen om wat verloren dreigt te gaan. In Duitsland drukte een man me een usb-stick in de hand. Hij had me op de radio gehoord. Op de stick stond het complete woordenboek Plattdeutsch. “Onze taal gaat dood”, zei hij, “kun jij daar iets mee doen?” Mensen die zich tot het uiterste inzetten om een vuurtoren te behouden, een vrouw op een van de Halligen die haar huis hogerop verplaatst omdat ze gewoon niet kán vertrekken van de plaats waar ze geworteld is…. Ach, ik heb honderden voorbeelden.’
“Ik kwam net terug van een reis naar Japan. De dag erna ging ik tien dagen mee met onderzoekers naar Griend. Het was een enorme omslag van een samenleving waarin alles tot in detail georganiseerd is, naar een wereld waarin je bent overgeleverd aan de natuur en stilte. Ik stond op het strand en keek naar het noordwesten richting Vlieland, toen ik deze gigantische onweersbui zag aanwaaien. Ik genoot van een show van luchtbewegingen. Het was hier, op dit onbewoonde eiland in de Nederlandse Waddenzee, dat ik voor het eerst besefte hoe veranderlijk, indrukwekkend en complex de Waddenzee is. Als onderzoeker en fotograaf krijg je er bijna geen vat op.”
De fotograaf heeft diep respect gekregen voor het waddengebied en de mensen die er leven. ‘Ik sta versteld van de kennis die ze hebben en hun connectie met de natuur. Deze mensen hebben nog een band met het land waar ze zijn opgegroeid. Veel mensen zijn dat al lang vergeten of hebben nooit echt gezien waar ze vandaan komen.’ Dat er Nederlanders zijn die nog nooit de Wadden bezocht hebben, is één groot raadsel voor Toala Olivares. ‘Mensen gaan naar Afrika of met een cruise naar Antarctica maar ze hebben nog nooit de Waddenzee om de hoek gezien? On-ge-loof-lijk vind ik dat, ze missen hun roots.’
Ook als zijn boek straks klaar is, zal de fotograaf/verhalenverteller de Wadden blijven fotograferen. ‘Ik ben van de Wadden gaan houden, dat is één. Daarnaast voel ik het als mijn verantwoordelijkheid. Ik wil de verhalen van het wad en de mensen van het wad onder de aandacht blijven brengen.’
Elk jaar kun je hem in de periode van 1 augustus t/m 31 december bestellen via onze webwinkel.
Tip: ook leuk als relatiegeschenk of kerstpakket voor uw medewerkers.
