Kijk eens even, waddenleven

Een fraaie, maar tegenwoordig ook zeldzame vlindersoort is de heivlinder. Het is de soort van de maand juni, omdat de heivlinder vanaf dat moment is waar te nemen. Mannetjes laten zich gemakkelijker spotten dan vrouwtjes. Vanaf een open plek op de grond of vanaf een dode boomstam verdedigen ze fanatiek hun territorium. Elk ander vliegend insect dat in de buurt komt jagen ze weg. Je kunt heivlinders tot in oktober zien. De heidevelden op Vlieland is een van de locaties waar je deze soort in de juiste periode niet kunt missen.

Tekst en foto’s: Marcel van Kammen

Tijdens een van mijn bezoeken aan Vlieland, op zoek naar de zandhagedis, kwam ik in de nazomer van 2021 in een van die heidevelden terecht en zag ik werkelijk overal heivlinders rondvliegen. Op de vastewal had ik diverse malen geprobeerd deze soort te vinden in geschikte gebieden. Helaas is de heivlinder op veel plekken een zeldzaamheid geworden, waardoor het mij nog nooit gelukt was. Op Vlieland fladderden tientallen exemplaren om mij heen, waarbij ze vrijwel altijd op de open stukken van het zanderige wandelpad neerstreken. Zoals bij vrijwel alle vlinders zijn ze pas actief wanneer de temperaturen in de loop van de ochtend oplopen. De dauwdruppels op de vleugels zijn dan opgedroogd waardoor ze goed in staat zijn om te vliegen.

 

Paspoort van de heivlinder

De heivlinder is een bewoner van open en afwisselend landschap met genoeg kale bodem, zoals droge heide, stuifzanden en open duinen. Het is een vlindersoort die maar in een generatie per jaar voorkomt en heeft niet veel meer dan een enkele boom of struik in het landschap nodig voor beschutting. Ze voeden zich met nectar van diverse kruiden, waarbij langs de kust vooral lamsoor en bijvoorbeeld blauwe zeedistel in trek zijn. Verder zijn ze gek op sappen van de eik of berk. De heivlinder is tussen de jaren 60 en halverwege de jaren 80 met meer dan de helft in aantal achteruit gegaan in Nederland, waarna de totale stand redelijk stabiel gebleven is. In het binnenland nemen de aantallen nog steeds af en is de vlinder in sommige provinciën zelfs verdwenen, terwijl de soort langs de kust en op de Waddeneilanden toeneemt.

Wanneer & waar te zien

Vanaf de tweede helft van juni laten de eerste heivlinder zich zien, waarbij de mannetjes als eerste tevoorschijn komen. Ze zijn op zoek naar hun eigen territorium om te claimen. Een aantal dagen later laten de vrouwtjes zich zien. Als ze in de lucht gespot worden door een mannetje, deinst deze er niet voor terug om het vrouwtje tot in den treure te achtervolgen. Met een beetje geluk treft de man een vrouwtje dat bereid is tot paring, waarna de man begint aan een uitgebreid paringsritueel. Dit speelt zich vaak op de open grond af. De balts bestaat uit buigen, vleugels klapperen en zichzelf groter doen lijken om zodoende het vrouwtje te imponeren.

De open duingebieden op de Waddeneilanden zijn goede locaties om deze vlinder te kunnen bewonderen. De vlinders zijn over het algemeen niet schuw en prima met een macrolens of kleine telelens te fotograferen wanneer ze op de grond of een dode boomstam zijn gaan zitten. Probeer te voorkomen dat je eigen schaduw tijdens het bewegen over de vlinder heen gaat, want hierdoor kunnen ze soms gaan opvliegen en op een verder gelegen plek weer neerstrijken.

Geniet 12 maanden lang van de foto’s van Marcel van Kammen!

‘Je moet het gedrag van dieren kennen om ze te kunnen fotograferen.’ Dat is het motto van natuurfotograaf Marcel van Kammen. Geniet twaalf maanden lang op groot formaat van de mooiste beelden van vogels en andere waddendieren met de WADDENkalender 2023. Marcel van Kammen wordt op dit moment gezien als de beste natuurfotograaf van het land. Hij won de prestigieuze Groene Camera 2022 en maakte dé natuurfoto van het jaar die is opgenomen in deze kalender. Steun de bescherming van Waddenzee Werelderfgoed.