Wadden Foodroute ‘Ameland proeven’

Duin, strand, wad, polder, bos en vier mooie dorpjes: Ameland heeft alles voor een mooie fietstocht. Het is er zelfs lékker fietsen, met de Amelander producten die onderweg te koop zijn.

Een zonnige winterdag

Een tijdje geleden twitterde weerman Gerrit Hiemstra dat de zachte en natte winters van de laatste jaren het nieuwe normaal gaan worden. En dat we er maar beter aan kunnen wennen. Maar gelukkig zijn ze er nog, zonnige winterdagen, en heb ik het geluk er een te treffen. Een zacht briesje komt over de daken van Hollum aangewaaid. Molen De Verwachting hoeft vandaag niet met de benen bloot. ‘Blote benen’ is molenaarsjargon voor wieken zonder zeilen. Vangen de wieken te veel wind, dan worden de zeilen weggerold.

 

‘We hebben een vlagerige wind vandaag’, zegt molenaar Jan Engels. Steeds als de wind even aantrekt, schudt, piept en kraakt het houtwerk in de molen. De molenaar laat een constante stroom meel door zijn handen gaan om te controleren of er geen scherpe stukjes tussen zitten. ‘De molen kan veel wind hebben, maar het meel tussen de molenstenen kan er te warm van worden.’ Steeds als de wind heviger is, trekt hij aan een touw naast de meelgoot waarmee hij wat meer ruimte maakt tussen de molenstenen en het meel zijn goede structuur behoudt.

 

Amelander mosterd

Vandaag wordt er tarwe gemalen. Andere keren kan het boekweit, gerst, spelt of rogge zijn. De rogge die boer Nagtegaal op de akkers rond Ballum teelde. Bakker De Jong in Nes maakt er roggebrood van, een maalvers product van eilander bodem. Op woensdag wordt in de molen mosterd gemalen. Mits er voldoende wind is, natuurlijk. Bij voorkeur betrekken de molenaars ook het mosterdzaad bij boer Nagtegaal, maar hij kan nog geen constante aanvoer garanderen. Zijn teelt bevindt zich nog in de experimentele fase en ook vogels en kevers hebben het op de mosterdplanten voorzien. ‘We halen veel mosterdzaad uit Kloosterburen, dat is ook waddengebied’, relativeert de molenaar. De Amelander mosterd is inmiddels in achttien smaken te koop. Met mooie namen als Jutters, Springtij en Duvelsgoed.

 

De mosterd draagt het keurmerk Amelands Product, voor duurzaam gemaakte producten in de zuivere lucht van het eiland. Enkele tientallen eilander ondernemers voldoen aan de voorwaarden van dit keurmerk. Waar het bordje Amelander Product naast de deur hangt, is het echte Ameland te proeven. Dat gaat van roggebrood, ijs en kaas tot honing, aardappelen en vis- en schelpdieren. En bier.

 

Amelander bieren

De kortste route van de Hollumer molen naar de Amelander Bierbrouwerij bij Ballum is zo’n 5 kilometer. Ik fiets vandaag liever langs het wad. Omdat het winterzonnetje het water doet oplichten en omdat de scholeksters zo’n heerlijke herrie maken. Eva Visser ontvangt me in het proeflokaal van de bierbrouwerij. In de voormalige boerenschuur staat een verzameling van 1400 bierflesjes van over de hele wereld: de eigen beer wall of fame. Haar man Doeke ontwikkelde inmiddels een dertigtal Amelander bieren. Visser: ‘Hij bedenkt graag nieuwe recepten. Kan hij ergens een bijzondere mout vinden, dan heeft hij weer een goede reden om een nieuw seizoensbiertje te maken.’ Een stuk of tien smaken zijn jaarrond te koop. Uitsluitend op het eiland zelf.

 

Smaakbommetjes op de menukaart

In het mooie restaurant StrAnders, bij Buren, komen alle Amelander producten op je bord tezamen. Althans, alle Amelander producten van het seizoen. ‘Verwacht in december bij ons geen zomergroenten’, zegt gastvrouw Louise Molenaar. ‘ Wij bieden wat het jaargetijde ons biedt: kazen, bier, Amelander duinkonijn en cranberries en kruiden, eetbare planten en wintergroenten uit onze eigen tuin. Smaakbommetjes zijn het. Onze specialiteit is puur en duurzaam koken. Ook soepen, sauzen en dressings maken we zelf.’

En dan heeft Molenaar nog niet eens de producten van de zee genoemd: harder, zeebaars, kokkels, oesters en garnalen komen allemaal van Vishandel Metz in Nes, die ze op zijn beurt ook weer uit de buurt betrekt. Als Metz belt, dan trekt eilander Hendrik Oud zijn waadbroek en laarzen aan en stapt de dijk over. Van de veertien mensen in heel Nederland die een oesterraapvergunning bezitten, is hij er één. ‘Als ik een beetje mijn best doe, heb ik in vier dagen 150 kilo bij elkaar. Het ligt hier voor het oprapen!’

 

25 lepelaars

Nu hij toch op het wad is, kan hij ook wel wat kokkels voor eigen gebruik, meenemen. Als twee harkjes haalt hij zijn vingers door de bovenste sliblaag van de zeebodem en graaft de schelpdiertjes uit. ‘Ik vind ze heerlijk, maar naar kokkels is amper vraag’, weet hij. ‘Naar oesters des te meer.’ Dus waden we verder, door een dun laagje water, door slik en over een klein

zandbankje naar een oesterbank, een paar honderd meter van het eiland. ‘In de zomer zitten hier 25 lepelaars’, vertelt Hendrik. ‘Ze zijn helemaal niet schuw, het is een prachtig gezicht.’ Nu zijn het ganzen, meeuwen en pleviertjes die wad en polders bevolken. En scholeksters. Daar zijn ze weer, de herriemakers die ik vanochtend hoorde. Nu zijn ze stil. Nu is het etenstijd. Met het wegtrekkende water lopen ze mee, om net als Oud, de lekkerste Amelander kokkels uit te graven.

 

Op de foto: In De Ouwe Stee in Ballum verkoopt Ageeth Kooiker 85 soorten thee, veelal zelf verbouwd. En minstens zoveel soorten snoep. In Oudhollandse sfeer met puntzakjes en een 100 jaar oude kassa met rinkelbelletje.

 

Fiets zelf deze foodroute

De beschrijving van de fietsroute Amelands Product (40 kilometer) kun je hieronder downloaden. Een app wijst de weg en laat op verschillende locaties filmpjes zien over het ontstaan van de mooie Amelander producten.

 

Downloaden fietsroute ‘Ameland proeven’ 

 

Uit het WADDEN magazine

Dit artikel is verschenen in het WADDEN magazine van december 2022. Teksten en foto’s door Annemarie Bergfeld. Wil je het magazine ook ontvangen? Word lid van de Waddenvereniging vanaf €27,- per jaar, steun ons werk en ontvang het magazine 4x per jaar in de (digitale) brievenbus.