Meststoffen beïnvloeden leven Waddenzee

Toename van stikstof en fosfaat in de jaren zeventig en tachtig zorgt voor een verdubbeling van de hoeveelheid algen en bodemdieren in de Waddenzee. Ook de soortensamenstelling van algen, bodemdieren en wadvogels verandert. Sterke afname van fosfaat in de jaren negentig geeft wederom een verandering in soorten, maar de totale biomassa blijft nu gelijk. Deze resultaten staan in het artikel ‘Impacts of Nutrient Reduction on Coastal Communities’, gepubliceerd in het Amerikaanse wetenschappelijke tijdschrift Ecosystems van eind februari.
In het artikel reconstrueren Katja Philippart en andere onderzoekers van NIOZ, NIOO-KNAW, Wageningen IMARES en Biometrics het verloop van de vermesting in de Waddenzee. De bevindingen zijn gebaseerd op 30-jarige meetseries. Wereldwijd is dit de eerste keer dat dergelijke langjarige ontwikkelingen van een compleet ecosysteem tegelijk en op een eenduidige manier zijn vergeleken. Tijdens de vermesting aan het eind van de jaren zeventig kwamen er extra stikstofverbindingen en fosfaat in de Waddenzee terecht. Hierdoor verdubbelde de hoeveelheid plantaardig plankton en, met een vertraging van twee jaar, ook de hoeveelheid algenetende bodemdieren. Vooral sommige schelpdieren, zoals strandgaper en nonnetje, namen in aantal toe, evenals de wadpier. Als gevolg hiervan verandert ook de soortensamenstelling van wadvogels die van deze organismen leven. Als resultaat van het milieubeleid neemt in de jaren negentig de toevoer van vooral fosfaat af. Ook nu verandert de soortensamenstelling van het plankton, bodemdieren en wadvogels. Schelpdieretende scholeksters bijvoorbeeld worden minder in getal, terwijl vogelsoorten die van wormen leven juist toenemen. De totale biomassa van plankton, bodemdieren en wadvogels blijft echter gelijk. Er is geen hard bewijs dat alle verschuivingen in de voedselketen samenhangen met de toevoer van voedingsstoffen. Klimaatverandering en intensieve schelpdiervisserij spelen mogelijk ook een rol. Toch wijzen de resultaten er op dat zowel toename als afname van meststoffen leiden tot verandering in soortensamenstelling van algen, bodemdieren en wadvogels in de Waddenzee. Het milieubeleid heeft derhalve gevolgen voor de beschermingsdoelstelling van vogels en voor de visserij. De onderzoekers geven echter aan dat het zeer lastig is precies te voorspellen welke gevolgen verandering in hoeveelheid meststoffen in zee heeft voor de biomassa en de voedselketen. De Waddenvereniging concludeert daarom dat natuurlijke achtergrond hoeveelheden van meststoffen nastrevenswaardig blijft.