Ga met ons mee op excursie
Maak een verschil voor het waddengebied met je bedrijf, vrienden of familie!
Home Gif en medicijnen in het water van de Waddenzee Gif en medicijnen in de Waddenzee – vragen
Wie denkt dat giflozing iets van de vorige eeuw is, heeft het mis. Nog steeds stromen en waaien er tientallen schadelijke stoffen de Waddenzee in, waaronder medicijnresten. Vijf vragen over deze chemische verontreiniging.
Een deel van de verontreiniging is nog een erfenis uit de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw, toen massaal zware metalen, PCB’s en PAK’s in de rivieren werd geloosd en het zeer schadelijke pesticide DDT werd gebruikt. Deze verontreiniging kwam via de Rijntakken en de Noordzee in de Waddenzee terecht. Ook werd er van alles rechtstreeks in de Waddenzee gedumpt en geloosd. Met nare gevolgen voor onder andere zeehonden en eidereenden. Voor veel andere dieren en planten is de schade niet eens bekend.
Zeker. Volgens de richtlijnen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) moeten alle oppervlaktewateren in 2027 van voldoende kwaliteit zijn, maar op de kaart van de toestand in 2021 kleuren de Waddenzee, de Noordzeekust en de binnenwateren in Friesland, Groningen en Noord-Holland nog rood. Dat betekent dat er nog te veel verontreinigende stoffen aanwezig zijn, 31 verschillende om precies te zijn. Het rechtstreeks lozen is inmiddels sterk aan banden gelegd en stoffen als PCB’s en DDT zijn al een tijd verboden, maar helaas is veel van deze verontreiniging nog steeds in de Waddenzee te vinden. Ook zijn er de laatste decennia weer nieuwe stoffen bij gekomen die nu in het Waddenzeewater zitten.
Naast ‘oude’ vervuiling die nog na-ijlt betreft het nu onder andere weekmakers (ftalaten) en het inmiddels bekende PFAS, dat onder andere in de anti-aanbaklaag van pannen zit. In de mosselen die in de Waddenzee leven, maar ook in garnalen en platvissen uit het Eems-Dollard-gebied is PFAS gevonden. Ook bij vissen die een deel van hun leven in zoet water doorbrengen, zoals paling, komen in aanraking met. Ook nieuwe pesticiden vormen een gevaar voor de natuur in het waddengebied. De wateren in Friesland bevatten bijna allemaal imidacloprid (een neonicotinoïde), waarvan in elk geval is aangetoond dat het in de natuur schade toebrengt aan eendagsvliegen, bijen en broedvogels. Een ander groeiend probleem is vervuiling met medicijnen.
Werkzame stoffen uit medicijnen komen in het riool terecht via urine of ontlasting, of doordat mensen medicijnresten door de wc spoelen. Diclofenac uit pijnstillende zalfjes belandt tijdens het douchen in het riool. Lang niet alle stoffen uit de medicijnen kunnen in de rioolwaterzuivering uit het water worden gehaald, waardoor een groot deel in het oppervlaktewater en uiteindelijk in zee komt.
De schadelijke stoffen komen uiteindelijk allemaal in dieren terecht. Zelfs de eieren van sterns en scholeksters langs de Eems bevatten hoge concentraties PCB’s en DDT! We weten dat stoffen als PCB’s en DDT de hormoonhuishouding kunnen verstoren en kanker veroorzaken. Met name vissen die veel vet ophopen, visetende vogels en zeehonden zijn gevoelig voor watervervuiling. Een ander bekend voorbeeld van schadelijke gevolgen is het effect op de wulk van anti-aangroeimiddelen op de romp van schepen (het eerder genoemde TBT). Deze middelen verstoren de hormoonhuishouding van de slak, waardoor ze een geslachtsverandering ondergaan. Daarmee komt de voortplanting en dus het voortbestaan van de soort in gevaar. Sommige medicijnresten hebben een vergelijkbaar effect op vissen. Ook andere medicijnen blijken schadelijk: Diclofenac leidt tot weefselschade bij vissen, antibiotica kunnen dodelijk zijn voor algen en antidepressiva zorgen voor gedragsverandering bij garnalen.
Alle schadelijke activiteiten bij elkaar zijn funest voor het mooie waddengebied. Als we op deze voet verder gaan, is het op den duur gebeurd met de natuur. Help de Waddenvereniging om écht een verschil te maken. Met jouw donatie kunnen we de druk op de politiek en bedrijven opvoeren en projecten realiseren die de natuur beschermen en verbeteren.
